XIN CHO Ý CHA THỂ HIỆN DƯỚI ĐẤT CŨNG NHƯ TRÊN TRỜI
CHÚA NHẬT 23 THƯỜNG NIÊN – C
Lắng nghe sứ điệp Lời Chúa (Kn 9:13-18; Plm 9b-10, 12-17; Lc 14:25-33)
Trong phần đầu kinh Lạy Cha, chúng ta xin cho ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời. Nhưng vấn đề của chúng ta là câu hỏi: vậy ý Cha là gì? Nói khác đi, Chúa Cha muốn chúng ta làm gì hoặc kế hoạch của Thiên Chúa dành cho chúng ta là kế hoạch nào? Hy vọng Phụng vụ Lời Chúa hôm nay có thể soi sáng cho chúng ta để ý thức được phần nào “ý Cha” và để chúng ta biết cộng tác làm cho ý Người được thể hiện tốt đẹp. Điều hiển nhiên là câu hỏi sách Khôn ngoan đưa ra: Ai hiểu được Đức Chúa muốn điều chi? Chúng ta chỉ có thể tìm được câu trả lời này nếu chúng ta đến với Chúa Giê-su, đức khôn ngoan nhập thể, để Người tỏ ra cho ta những gì Thiên Chúa muốn ta thực hiện trong những ngày sống trên trần gian này. Nhưng muốn hiểu và lãnh nhận ý Thiên Chúa thì điều kiện căn bản là chúng ta phải làm môn đệ Chúa Giê-su, cho dù việc theo Người có đòi hỏi chúng ta phải từ bỏ mọi sự để được tự do. Tấm gương về thái độ tự do được nêu cao qua đoạn thư thánh Phao-lô gửi cho ông Phi-lê-môn nói về anh Ô-nê-xi-mô, một người nô lệ của ông ta cần được đối xử như một người tự do với tính cách là người anh em trong Đức Ki-tô.
1. “Nào có ai biết được ý định của Thiên Chúa? Nào có ai hiểu được Đức Chúa muốn điều chi?” (bài đọc 1: Khôn ngoan 9:13-18)
Đây là một chân lý nói lên hai chiều: Thiên Chúa là Đấng siêu việt, còn chúng ta chỉ là thân phận bụi đất thấp hèn. Chính vì sự khác biệt vô biên này mà chúng ta không thể hiểu được những gì là cao siêu vượt trên tầm hiểu biết loài người chúng ta. Diễn tả sự cách biệt vô hạn này, tác giả sách Khôn ngoan nhìn vào bản chất con người chúng ta, một bản chất của những bất toàn. Tác giả thưa với Chúa về bản chất ấy. Đầu tiên là “Lạy Chúa, chúng con vốn là loài phải chết”. Vì chúng ta được dựng nên từ bụi đất, cho nên một ngày kia phải trở về bụi đất. Sản phẩm của “bụi đất” là gì ngoài “tư tưởng không sâu, lý luận không vững”? Mặc dù Chúa có tạo cho mỗi người chúng ta một linh hồn và một tinh thần, nhưng sự hư nát của thân xác đã khiến cho “linh hồn ra nặng” và “tinh thần trĩu xuống”. Đó là bản chất của con người thuộc hạ giới. Mà ngay những gì thuộc hạ giới chúng ta còn chưa “hình dung nổi” và “phải nhọc công mới khám phá ra được”, thì làm sao chúng ta dò thấu nổi những gì thuộc thượng giới!
Sau khi khẳng định sự phân biệt vô hạn giữa con người thuộc hạ giới với Thiên Chúa thuộc thượng giới, sách Khôn ngoan áp dụng sự phân biệt này vào đề tài “Ý định của Chúa”, để đi tới một khẳng định khác, đó là “Ý định của Chúa, nào ai biết được, nếu tự chốn cao vời, chính Ngài chẳng ban Đức Khôn Ngoan, chẳng gửi thần khí thánh?” Qua Kinh Thánh, Thánh Truyền và Giáo lý của Giáo Hội Công Giáo, chúng ta đều hiểu Đức Khôn Ngoan chính là Chúa Giê-su Ki-tô và thần khí thánh chính là Chúa Thánh Thần. Vậy chỉ nhờ Chúa Giê-su Ki-tô mặc khải và Thánh Thần linh hứng, chúng ta mới có thể hiểu được “ý định của Chúa” mà thôi. Ý định này quá phong phú và cao sâu. Nhưng ở đây, sách Khôn ngoan tóm tắt lại mục đích của ý định ấy trong một điều này, đó là để “con người được dạy cho biết những điều đẹp lòng Chúa, và nhờ Đức Khôn Ngoan mà được cứu độ”. Nói cách khác, “ý định của Chúa” là muốn dạy cho ta biết những điều đẹp lòng Chúa và nhờ Chúa Ki-tô mà ta được cứu độ. Để thực hiện ý định này, Thiên Chúa đã ban Con Một là Đức Ki-tô, Đấng dạy chúng ta qua sứ mệnh rao giảng Tin Mừng và cứu độ chúng ta nhờ cái chết cùng sự phục sinh của Người. Vậy để lắng nghe lời giảng và được cứu độ, chúng ta được mời gọi hãy làm môn đệ Đức Ki-tô.
2. “Ai không từ bỏ hết những gì mình có, thì không thể làm môn đệ tôi được” (bài Tin Mừng: Lu-ca 14:25-33)
Đầu tiên, thánh Lu-ca nêu lên một hình ảnh tuyệt vời, là “có rất đông người cùng đi đường với Đức Giê-su”. Cùng đi đường mang những ý nghĩa khác nhau, có thể chỉ là đám người cùng trên một con đường nhưng không quen biết nhau, chứ đừng nói là có liên hệ với nhau, hoặc thậm chí là một đám môn đệ đi theo một ông thầy. Chính vì thế, Chúa Giê-su chỉ muốn nói với những ai “đến với Người” mà thôi, nghĩa là những ai muốn làm môn đệ Người. Chúa nói: “Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được”. Có nhiều bản dịch sử dụng từ ‘ghét bỏ’ thay vì ‘dứt bỏ’ và người ta lấy ngôn ngữ Híp-ri để giải thích rằng ở đây ghét bỏ không có ý nghĩa xấu như chúng ta tưởng. Dầu sao chúng ta vẫn thấy từ dứt bỏ mang ý nghĩa thích hợp hơn, bởi lý do chúng ta dứt bỏ bất cứ người hay điều gì là vì người hoặc điều ấy cản trở chúng ta theo đuổi một lý tưởng hoặc một mục đích tốt. Như vậy, khi Chúa đòi chúng ta phải “dứt bỏ” những người thân gia đình để làm môn đệ Chúa thì không có nghĩa là chúng ta phải ghét bỏ, phải tránh xa họ, nếu họ là trở ngại cho chúng ta trên đường theo Chúa. Bằng chứng là Chúa còn dạy chúng ta phải “dứt bỏ” ngay cả “mạng sống mình” nữa để làm môn đệ Người. Rồi sau khi nói đến việc cân nhắc sự dứt bỏ ấy trước khi quyết định làm môn đệ Chúa, Chúa Giê-su lập lại một lần nữa rằng: “Ai trong anh em không từ bỏ hết những gì mình có, thì không thể làm môn đệ tôi được”. Đây là sự tự do, một điều kiện cần thiết để trung thành theo Chúa. Từ bỏ hết những gì mình có giúp chúng ta sống trong một tư thế sẵn sàng để lãnh hội những giáo lý của Chúa. Làm như thế, chúng ta khác nào một tờ giấy trắng để Chúa có thể viết lên đó tất cả những lời giảng và giá trị Tin Mừng của Người.
Làm môn đệ Chúa không giống như một học trò đến với thầy cô để học chữ, học nghệ thuật hay kiến thức. Nhưng làm môn đệ dưới mái trường của Chúa là chúng ta đến để học làm người theo khuôn mẫu của vị Thầy trên hết mọi bậc thầy. Hoặc nói theo ngôn từ của thánh Phao-lô, làm môn đệ Chúa có nghĩa là chúng ta bắt chước lối sống và suy nghĩ của Chúa để được “nên đồng hình đồng dạng với Đức Ki-tô”.
Là môn đệ Chúa, chúng ta nghe lời dạy của Người chưa đủ, mà phải đem các lời dạy ấy ra thực hành trong đời sống. Có thực hành thì đời sống chúng ta mới thay đổi được. “Tại sao anh em gọi Thầy: ‘Lạy Chúa! Lạy Chúa!’, mà anh em không làm điều Thầy dạy?” (Lu-ca 6:46). Chúng ta chỉ là môn đệ đích thực của Chúa khi chúng ta “làm điều Thầy dạy”; còn nếu chúng ta chỉ bô bô ngoài miệng “lạy Chúa, lạy Chúa” mà không sống như Chúa dạy thì chỉ vô ích mà thôi!
3. Một tấm gương về thái độ tự do (hoặc từ bỏ hết những gì mình có) để theo Chúa làm môn đệ Người (bài đọc 2: Phi-lê-môn 9b-10, 12-17)
Từ bỏ mọi sự là điều kiện cần thiết để làm môn đệ Chúa. Điều này được phản ánh qua đoạn thư thánh Phao-lô gửi cho một người bạn thân là ông Phi-lê-môn, liên quan đến số phận của Ô-nê-xi-mô, một người nô lệ của ông ta. Ngày xưa, nô lệ thuộc quyền sở hữu của chủ giống như một đồ vật. Ô-nê-xi-mô là người nô lệ thuộc quyền sở hữu của Phi-lê-môn. Nhưng anh nô lệ này đã bỏ trốn và đến Rô-ma, hy vọng không ai nhận ra mình giữa đô thị đông đúc này. Tình cờ và may mắn, anh gặp lại thánh Phao-lô là bạn của ông Phi-lê-môn khi anh còn đang ở nhà chủ mình. Anh gặp thánh Phao-lô tại Rô-ma khi ngài đang bị cầm tù ở đây. Tuy là tù nhân, nhưng thánh Phao-lô vẫn được đặc ân ra ngoài tiếp xúc. Được thánh Phao-lô dạy dỗ khuyên bảo, anh đã hoán cải và được ngài làm phép thánh tẩy. Ngài bảo anh hãy trở về với ông Phi-lê-môn và mang theo bức thư ngài gửi cho ông ấy. Trong thư, thánh Phao-lô khẩn khoản nói với ông Phi-lê-mon: “Xin anh hãy đón nhận anh Ô-nê-xi-mô, không phải như một người nô lệ, nhưng như một người anh em rất thân mến”. Rõ ràng thánh Phao-lô có ý nói với ông Phi-lê-môn rằng: ‘Chúng ta đều là môn đệ Chúa, cho nên không còn phân biệt chủ hay nô lệ nữa. Anh là chủ, nhưng để làm môn đệ Chúa, xin anh hãy từ bỏ quyền sở hữu nô lệ của anh để đối xử với Ô-nê-xi-mô “như người anh em rất thân mến”’. Chúng ta tin là ông Phi-lê-môn đã nghe lời thánh Phao-lô, đón nhận Ô-nê-xi-mô và đối xử với người nô lệ cũ này như người anh em của mình, “cả về tình người cũng như về tình anh em trong Chúa”. Dứt bỏ quyền sở hữu, dứt bỏ lối cư xử giữa chủ với nô lệ, đó chẳng phải là một sự dứt bỏ thật lớn lao hay sao?
Sống sứ điệp Lời Chúa
Dứt bỏ mọi sự để được tự do mà làm môn đệ Chúa luôn là một việc khó làm và đòi hỏi thật nhiều cố gắng của chúng ta. Lấy một hành động cụ thể để so sánh việc khó khăn này, có lẽ Chúa Giê-su đã sử dụng hình ảnh “vác thập giá” để diễn tả công việc dứt bỏ. Dứt bò khác nào một gánh nặng trên vai, đôi khi làm chúng ta quỵ ngã. Nhưng lý tưởng làm môn đệ Chúa đòi chúng ta hãy can đảm đứng dậy và tiếp tục sống tinh thần dứt bỏ. Nhất là chúng ta đang bước theo chính Đấng đã “trút bỏ vinh quang Thiên Chúa”, đã xuống thế làm người phàm như chúng ta, đã từng vác thập giá nặng nề tiến lên Núi Sọ và đã chết ô nhục để giải thoát chúng ta khỏi ách nô lệ tội lỗi và sự chết. Chúng ta không vác thập giá một mình, nhưng luôn có Chúa bên cạnh vác đỡ cho chúng ta như ông Si-môn xưa đã vác đỡ thập giá cho Người. Vậy ta cứ can đảm lên mà dứt bỏ mọi sự với tâm hồn quảng đại!
Lm. Đa-minh Trần đình Nhi
