(09/08/11, 5:11 pm)
Thuyết trình viên: Nt Maria Nguyễn Thị Bạch Tuyết, MTG Thủ Thiêm
Ðức tin là ân huệ Thiên Chúa ban cho tất cả mọi người, nhưng con người có tự do để đón nhận hay từ chối. Tư tưởng này được Ðức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI giải thích rõ hơn: “Niềm tin tôn giáo luôn có sẵn trong tâm hồn mỗi người, nhưng bộ phận cảm ứng nội tâm dành cho Chúa trong ta không đương nhiên hoạt động như một cái máy kỹ thuật mà nó như một thứ sống động, hoặc là cùng lớn lên với con người, hay là chai cứng đến độ có thể gần như chết khô. Nếu nội tâm ta luôn làm việc với bộ cảm ứng đó, nó càng ngày càng trở nên sắc bén, bằng không nó sẽ teo lại và như bị chôn vùi dưới ảnh hưởng của thuốc tê.”[1] Như vậy, đức tin chính là sự chấp nhận của trí tuệ đối với chân lý mà Thiên Chúa đã mạc khải cho loài người trong Ðức Kitô, nhờ Chúa Thánh Thần và qua Giáo hội. Đức tin là một tiến trình thăng trầm trong phận người. Quả thật, có những lúc con người đầy xác tín nhưng không thiếu những khi khắc khoải đi tìm lời giải đáp cho vấn nạn đức tin. Chúng ta thấy rõ điều này khi đọc lại Lịch Sử Cứu Ðộ: dân Itraen đã phải trải qua biết bao thử thách để đi đến xác tín vào Thiên Chúa độc nhất; các Tông đồ đã theo Thầy Giêsu một thời gian khá lâu, cứ ngỡ rằng mình đã hoàn toàn tin tưởng vào Thầy, nhưng rồi các ông đã phải xin với Thầy “Xin ban thêm đức tin cho chúng con”, hạnh các Thánh cũng chứng minh rất rõ điều này.
Ðức tin là một tiến trình. Nói cách khác, “đức tin là một con đường và bao lâu còn sống thì con người còn đi trên đường, và vì vậy, đức tin vẫn luôn bị đe dọa và chèn ép […]. Ðức tin chỉ có thể trưởng thành, khi trong mọi giai đoạn cuộc sống, nó đủ sức chấp nhận và chịu đựng sức mạnh cũng như sự o ép của không tin, cuối cùng thắng vượt chúng để lại bước đi tiếp trên một đoạn đường mới.”[2]Chính vì thế đức tin cần được giáo dục và được tôi luyện để trở nên trưởng thành. Dạy giáo lý chính là phương thế hữu hiệu để giáo dục đức tin.
Kể từ sau Công Ðồng Vaticanô II, Hội Thánh Công giáo đã tái khám phá ra rằng truyền bá đức tin hay giáo dục đức tin là một cuộc gặp gỡ cá vị với Ðức Kitô, được thực hiện nhờ Thánh Kinh và Thánh truyền sinh động của Hội Thánh, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần.[3] Ðiều này đã được Thánh Bộ Giáo Sĩ nhấn mạnh: “Mục đích tối hậu của việc dạy giáo lý là làm cho con người không những được tiếp xúc, mà còn được thông hiệp mật thiết với Chúa Giêsu Kitô.”[4]Ðây chính là nét độc đáo của giáo dục đức tin.
Nội dung bài chia sẻ trình bày bốn điểm sau đây:
– Nét độc đáo của sư phạm đức tin;
– Những bước cơ bản trong tiến trình khai tâm Kitô giáo;
– Nhìn lại tình hình chung việc thực hiện giáo dục đức tin;
– Hướng giải quyết.
1. Nét độc đáo của sư phạm đức tin: gặp gỡ Thiên Chúa
Như chúng ta đã biết, việc học giáo lý không giống như việc học các bộ môn văn hóa khác. Chính Ðức Giáo Hoàng Bênêdictiô XVI đã khẳng định trong tác phẩm “Thiên Chúa và Trần Thế”: “Niềm tin vào Thiên Chúa không phải là một kiến thức mà tôi có thể học được, như tôi học toán hay hóa học […]. Bởi đức tin đòi hỏi toàn lực đời sống, ý chí, tình yêu và bước ra khỏi mình”. Quả thật, việc giáo dục đức tin có một nét độc đáo riêng. Người thụ huấn được mời gọi đi vào cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa một cách tự do bằng đối thoại với Ngài và nhận ra những giáo huấn của Ngài để hoán cải nội tâm. Nhờ đó, họ cảm nhận niềm hạnh phúc của người có kinh nghiệm gặp gỡ Thiên Chúa và bày tỏ những cảm nhận sâu sắc này ra qua lời nói cũng như hành động. Chúng ta có thể tóm tắt tiến trình gặp gỡ Thiên Chúa qua 3 chữ: mở trí (đối thoại, tìm hiểu), mở tâm (mở lòng để đón nhận, đi đến hoán cải nội tâm) và mở tay (đáp trả bằng cuộc sống và lời rao giảng).
a. Mở trí: đối thoại
Qua những cuộc gặp gỡ giữa Ðức Giêsu và các nhân vật trong Tin Mừng, chúng ta nhận ra Ðức Giêsu luôn mời gọi con người đi vào cuộc đối thoại để đón nhận mạc khải của Thiên Chúa. Ví dụ: trong cuộc gặp gỡ với người phụ nữ Samari, hoặc với ông Giakêu, người thu thuế, Ðức Giêsu đã có cuộc đối thoại, trò chuyện và mạc khải về Thiên Chúa, Ðấng Cứu độ đầy yêu thương và tha thứ.
Tuy nhiên nếu chỉ dừng lại ở gặp gỡ và đối thoại thì chưa đủ. Có rất nhiều người đã nghe và đối thoại với Ðức Giêsu, nhưng tâm hồn họ vẫn còn đóng kín. Như vậy, mở trí là bước khởi đầu của tiến trình gặp gỡ với Thiên Chúa. Mở trí chuẩn bị cho bước chính yếu kế tiếp, mở tâm (hoán cải).
b. Mở tâm: hoán cải
Từ sự gặp gỡ và đối thoại với Ðức Giêsu, con người cảm nhận được tình yêu của Thiên Chúa. Tình yêu mời gọi họ nhận ra tình trạng hiện tại của bản thân và hoán cải. Khi gặp gỡ Giakêu, Ðức Giêsu đã không đòi hỏi ông bất cứ điều gì, ngoài lời đề nghị: “Hôm nay tôi phải ở lại nhà ông!”Lời đề nghị này đã làm ông rung chuyển cõi lòng. Thật vậy, Giakêu đã cảm nhận được tình yêu thương của Thiên Chúa một cách sâu sắc. Thiên Chúa đã không chê ghét ông như những người đồng hương sống chung quanh ông. Ðối với họ, ông chỉ là kẻ tội lỗi. Cuộc đối thoại với Ðức Giêsu đã giúp ông Giakêu bắt gặp chân dung một Thiên Chúa từ nhân. Cảm nhận được Thiên Chúa yêu thương, Giakêu đã hoán cải và thay đổi cuộc sống. Khi gặp gỡ người phụ nữ Samari, Ðức Giêsu đã đưa chị đi vào cuộc đối thoại về một đề tài rất đời thường, đề tài “nước”. Qua hình ảnh quen thuộc này, Ngài hướng dẫn chị hiểu biết về một loại nước khác, “Nước Hằng Sống”. Ðức Giêsu còn mạc khải cho chị rằng chính Ngài là Ðấng ban nước hằng sống, là Ðấng Messia là Ðấng Kitô. Từ cảm nghiệm về cuộc gặp gỡ này, người phụ nữ Samari đã bày tỏ lòng sám hối cách tự nguyện như ông Giakêu đã làm. Sự chân thành đối thoại và ước muốn thay đổi đời sống đã đưa dẫn đưa họ đến với đức tin. Họ chọn lựa thay đổi và sẵn sàng chấp nhận trả giá cho những chọn lựa của chính họ.
Qua những ví dụ nêu trên, chúng ta thấy giai đoạn nội tâm hóa rất quan trọng trong tiến trình giáo dục đức tin. Đây chính là giai đoạn mà bản thân người thụ huấn phải quyết định cho việc hoán cải chính họ. Theo tài liệu chuẩn bị cho Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới, cuộc hoán cải trong việc giáo dục đức tin rất quan trọng và cần được duy trì[5] để giúp con người ngày càng đạt đến sự hoàn thiện như lời mời gọi của Ðức Giêsu: “Anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là Ðấng hoàn thiện”(Mt 5, 48). Và Ðức Giáo Hoàng Bênêdictô XVI cũng nhấn mạnh: “Sẽ không có được thật nhiều tín hữu, nếu nội dung rao giảng không nhập được tâm của họ, để họ có thể thốt lên rằng: Ðúng, những gì tôn giáo nói quả là những điều tôi cần”[6]. Đức Thánh Cha đưa ra ví dụ cụ thể tại chính quê hương của ngài, nơi chương trình và việc dạy giáo lý trong trường học đều do các giáo phận đảm trách: “Ở nước Ðức, các em từ 9 tới 13 tuổi được học giáo lý trong trường học. Nhưng rồi tại sao chẳng còn gì đọng lại nơi các em, thật không hiểu nổi!”[7]Như vậy, Ðức Thánh Cha muốn nhấn mạnh, nội tâm hóa những điều đã học trong giáo lý là yếu tố thiết yếu trong giáo dục đức tin. Như vậy chúng ta có thể hiểu được nguyên nhân sâu xa tại sao cùng một bài giảng, cùng một thầy dạy là Ðức Giêsu nhưng người này tin, kẻ khác lại chống đối. Thực tế cho chúng ta thấy rằng cùng được giáo dục như nhau, có người có đức tin, nhưng vẫn có người thờ ơ và vô tâm.
c. Mở tay: đáp trả
Ðức tin được biểu hiện ra bằng hành động cụ thể. Thánh Giacôbê đã khẳng định: “Ðức tin không có việc làm là đức tin chết.”Thật vậy, những người đã tin phải có cuộc sống đi đôi với điều họ tin. Khi cảm nhận tình yêu của Thiên Chúa và tin vào lòng nhân hậu và tha thứ của Ngài, Giakêu đã tự thay đổi để sống đúng phẩm giá, đúng lẽ công bình và bác ái. Khi nhận ra được chân dung của Thiên Chúa và yêu mến Người, người phụ nữ Samari đã trở thành môn đệ đích thực của Chúa: “Có nhiều người Samari trong thành đó đã tin vào Ðức Giêsu, vì lời người phụ nữ làm chứng”(Ga 4,39). Quả thật, khi cảm nghiệm được tình yêu của Thiên Chúa trong cuộc đời, con người không thể im lặng để chỉ giữ riêng cho bản thân nhưng họ có nhu cầu chia sẻ niềm vui này cho mọi người bằng nhiều cách, bởi vì “Niềm vui được chia sẻ là niềm vui được nhân đôi”. Tuy nhiên, chia sẻ niềm vui được ơn đức tin không phải là một việc tùy ý nhưng là một trách nhiệm của mọi người, vì đã là Kitô hữu có nghĩa là phải truyền giáo. Nếu là người yêu mến đức tin, người Kitô hữu có trách nhiệm phải làm chứng cho đức tin, thông truyền đức tin đến người khác để có thêm nhiều người tham dự vào niềm tin Kitô. Thiếu nhiệt huyết truyền giáo là thiếu nhiệt tình với đức tin[8].
Như vậy, giáo dục đức tin là cuộc gặp gỡ cá vị với Thiên Chúa, đối thoại với Ngài, cảm nhận được tình yêu của Ngài để rồi sống và loan báo niềm vui được yêu thương cho anh chị em xung quanh.
2. Bảy bước căn bản của phương pháp Khai tâm Kitô giáo[9]:
Trong Huấn giáo, cuộc gặp gỡ Thiên Chúa được xem là những bước trong tiến trình khai tâm Kitô giáo. Khai tâm Kitô giáo chính là mở lòng con người ra đón nhận mạc khải: Thiên Chúa tỏ mình ra nơi Ðức Giêsu, nhờ Thánh Thần và qua Giáo hội, mà biến cố trọng tâm của kinh nghiệm Kitô giáo là cái chết và sự phục sinh của Ðức Kitô, để hoán cải đời sống và hiệp thông trong đời sống mới nơi Ðức Kitô.
Khi áp dụng phương pháp khai tâm Kitô giáo, người giáo lý viên cần lưu ý bảy điểm sau:
a. Việc khai tâm đòi hỏi sự tự do của con người (chủ động, ý thức và có trách nhiệm[10]): Giáo lý viên phải tôn trọng học viên giáo lý như là anh chị em trong đức tin trên đường bước theo Ðức Kitô.
b. Việc khai tâm đòi hỏi một lộ trình (lộ trình lâu dài và mạo hiểm): Giáo lý viên là người cùng đi với học viên trên lộ trình, nhưng người học không thuộc về giáo lý viên. Mặc dù chia sẻ những kinh nghiệm bản thân về các vấn đề trong cuộc sống cho học viên, nhưng giáo lý viên phải nhớ “Vai trò riêng biệt của việc dạy giáo lý là tỏ cho biết Chúa Giêsu Kitô là ai, về đời sống mầu nhiệm của Người, cũng như trình bày đức tin Công Giáo như là việc bước theo Người”[11]. Lộ trình này được thực hiện dưới tác động của Chúa Thánh Thần.
c. Việc khai tâm lấy nguồn từ Kinh Thánh (qua đó cho thấy Thiên Chúa luôn hiện diện với con người): Chính Chúa Thánh Thần ban sự hiểu biết thiêng liêng về Lời Chúa cho người đọc cũng như người nghe tùy theo sự chuẩn bị tâm hồn[12]. Qua Mạc Khải, Thiên Chúa ngỏ lời và đối thoại với con người như bạn hữu để họ hiệp nhất với Ngài[13].
d. Việc khai tâm đòi hỏi kinh nghiệm của một truyền thống sống động(cộng đoàn sống đức tin): Cần có sự lưu truyền từ truyền thống, kinh nghiệm của cộng đoàn và những chứng từ sống động từ các thánh.[14]
e. Việc khai tâm đòi hỏi những bước theo tiến trình giáo lý dự tòng(tiền dự tòng, dự tòng: nhận biết -hoán cải -gia nhập cộng đoàn -cầu nguyện -sống bí tích -làm chứng cho niềm tin, cảm nghiệm được Chúa yêu và được nâng đỡ qua giáo lý. Sau khi thấm nhuần tình yêu và ân sủng, sẽ đem tình yêu và ân sủng Chúa đến cho anh chị em).
f. Việc khai tâm đòi hỏi một động lực của sự chọn lựa (đáp trả tình yêu và ân huệ của Thiên Chúa qua cuộc Tử Nạn và Phục Sinh của Ðức Kitô, bằng sự tín thác vào Chúa và sống đời sống luân lý Kitô giáo và yêu thương anh em).
g. Việc khai tâm đòi hỏi một sự cởi mở đối với sự da dạng văn hóa (“-đánh giá cao về phương tiện truyền thông đại chúng, tùy theo chức năng chuyên biệt của truyền thông mà giữ sự quân bình giữa ngôn ngữ hình ảnh và ngôn ngữ lời nói ; – bảo vệ ý nghĩa tôn giáo đích thực ; khuyến khích việc tạo nên phương tiện huấn giáo dành cho việc truyền thông đại chúng”[15], nhằm khám phá căn tính của mình và tìm ra ý nghĩa cuộc sống để dẫn đưa đến tương quan mới trong thời khoa học hiện đại, nghệ thuật…).
3. Tình hình chung hiện nay
a. Thuận lợi:
Giáo lý viên: Nhìn chung, việc giáo dục đức tin tại các giáo phận đã được tổ chức một cách hệ thống tương đối chặt chẽ. Có nhiều yếu tố tích cực: Đội ngũ giáo lý viên đông, việc huấn luyện giáo lý viên dần dần có quy trình rõ ràng, trình độ giáo lý viên nâng cấp bằng những khóa thần học tại các giáo phận. Nhiều nơi các cha xứ mời các chuyên viên giáo lý để tổ chức các khóa huấn luyện nhằm giúp giáo lý viên học tập và đào sâu sự hiểu biết về giáo lý. Riêng tại giáo phận Kontum việc đào tạo các giáo phu để dạy giáo lý cho các dân tộc thiểu số cũng được quan tâm. Việc dạy giáo lý có nhiều khởi sắc. Phần đông, anh chị em giáo lý viên đã cố gắng ứng dụng các phương pháp quy nạp, diễn giải hoặc trực giác vào giờ dạy giáo lý. Một số nơi vẫn áp dụng phương pháp giáo lý hỏi -thưa.
Phương pháp hỏi -thưa rất thích hợp cho người bình dân, bởi vì phương pháp này không nhằm giải thích toàn bộ tín điều Kitô giáo, hay giải thích những điều cao siêu, nhưng là dạy cho các tín hữu những mầu nhiệm đức tin, những luật lệ và truyền thống của Giáo Hội Công Giáo mà họ phải theo. Phương pháp này đã được một số đông anh chị em giáo lý viên phối hợp thêm những phương pháp khác như: diễn giải, chủ động… để giờ học được sinh động và bản thân người học được tham gia tìm hiểu Lời Chúa, cũng như đưa ra những điều cần thực hiện trong cuộc sống của mình.
Học viên: Các học viên tham gia rất đông và theo hạng tuổi, đa số là các em thiếu nhi và thiếu niên. Ngoài ra một số nơi đã tổ chức cho giới thanh niên và trưởng thành cũng như các thành viên trong các hội đoàn Công giáo. Các lớp giáo lý dự tòng và giáo lý hôn nhân cũng được tổ chức thường xuyên tại một số giáo xứ.
b. Khó khăn:
Giáo lý viên: Tình trạng di dân ảnh hưởng đến nhân sự dạy giáo lý tại các giáo xứ. Một số rất đông thanh thiếu niên rời bỏ làng quê lên thành phố sinh sống đã tạo ra một lỗ hổng trong động ngũ giáo lý viên vùng nông thôn. Ngoài ra, một số giáo lý viên thiện nguyện chưa được đào tạo chuyên môn đầy đủ cũng ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy giáo lý. Hơn nữa, giáo lý viên cũng đối diện với gánh nặng giáo huấn trước sự thờ ơ của gia đình học viên hoặc sự thiếu quan tâm tạo điều kiện cho việc dạy giáo lý của một số cha xứ. Giáo lý viên cảm thấy nặng nề khi thi hành nhiệm vụ cao cả này. thêm vào đó, một số giáo lý viên chưa nhận thức đủ vài trò huấn giáo của chính họ, nên họ dạy giáo lý với thái độ thất vọng, thiếu nhiệt huyết, thiếu niềm vui và hy vọng khi trình bày về Chúa. Thậm chí, có những giáo lý viên thiếu đời sống chứng tá tông đồ, điều không thể thiếu nơi người làm công tác giáo dục đức tin. Điều này gây ra những hậu quả nghiêm trọng đôi khi dẫn đến phản chứng. Chính Ðức Giáo Hoàng Phaolô VI đã khẳng định: “Con người thời nay sẵn sàng nghe những chứng nhân hơn nghe những thầy dạy, và nếu họ có nghe những thầy dạy thì đó là vì những thầy dạy này là những chứng nhân”[16]. Về phương pháp, giáo lý viên đã áp dụng sáng tạo những phương pháp và kỹ thuật mới vào tiết học. Tuy nhiên có nhiều giáo lý viên quá chú trọng đến hình thức nhưng thiếu quan tâm đến nội dung bài học. Từ đó dẫn đến hiệu quả của giờ dạy giáo lý chưa cao.
Học viên: Một số người cho rằng: học giáo lý để giữ đạo; chỉ cần lãnh các bí tích cần thiết là đủ. Vì vậy rất nhiều bạn trẻ hài lòng với vốn liếng giáo lý “Xưng tội, Rước lễ, Thêm sức”. Họ không chịu tìm hiểu và học hỏi thêm về đời sống đức tin nhờ đó họ sẽ trưởng thành hơn trong đời sống đức tin. Chính đức tin có thể giúp họ đứng vững trong một xã hội mà vật chất đang chiếm ưu thế.
Ảnh hưởng cách giáo dục xưa: Người Việt Nam chịu ảnh hưởng nhiều theo cách giáo dục Nho giáo. Sự giáo dục này có mặt tích cực là giúp ích cho xã hội bảo tồn tôn ti trật tự, kính trên nhường dưới và tu dưỡng đạo đức. Tuy nhiên, cách giáo dục này đôi khi mang tính áp đặt, làm cho cá nhân thiếu sáng tạo, thiếu tư duy độc lập, suy tư cá nhân không được đề cao, ngại ngùng khi chọn lựa và sống dựa vào những quyết định của người người lớn. Vì vậy, trong việc giáo dục đức tin, người học cũng dễ rơi vào tâm trạng muốn được dẫn dắt và không có tính tự lập. Điều này làm cho học viên khó có thể trưởng thành trong đức tin.
Ảnh hưởng của xã hội thiếu tôn trọng sự thật: Bản chất con người luôn hướng về sự thật. Khi con người không tôn trọng và bóp méo sự thật, con người sẽ trầm mình trong dối trá. Điều này gây ra những hậu quả khôn lường cho người khác cũng như chính đương sự. Trong một xã hội mà sự gian dối xảy khắp nơi đến mức báo động, không chỉ nơi thương trường mà cả nơi học đường, những người làm công tác giáo dục đức tin cần quan tâm đặc biệt đến giáo dục lòng yêu mến sự thật.
Thật vậy, việc giáo dục sự thật và ý nghĩa cuộc sống sẽ giúp đào luyện cho cá nhân khả năng sống một cách sung mãn, cống hiến phần độc đáo của mình cho lợi ích chung, và giúp họ có một đời sống trưởng thành trong đức tin. Tin vào Thiên Chúa đồng nghĩa với việc khước từ một cuộc sống bình lặng. Những người tin vào Thiên Chúa phải có một tương quan sâu xa vào Ngài, như thân cây chỉ có thể sống trong giông bão nếu rễ của nó đã đâm sâu và mạnh vào lòng đất, người có niềm tin sâu xa vào Thiên Chúa cũng có khả năng vượt qua thách đố của cuộc đời.
Giáo dục sự trưởng thành đức tin rất quan trọng. Một soeur đã chia sẻ như sau: Có một cậu bé học viên được soeur dạy giáo lý tại giáo xứ. Sau một thời gian, soeur đi tu và giúp xứ ở những nơi khác nên không gặp lại em. Khi về phép trong dịp xuân năm 2010, ba của soeur đã nói với soeur cậu bé năm xưa muốn gặp và nói chuyện với soeur. Được soeur đồng ý, em đã gặp và thông báo cho soeur biết rằng mùa hè này em sẽ thi vào chủng viện, và em đã xin soeur cầu nguyện cho em. Em thêm rằng: nếu thi không đậu vào chủng viện, em sẽ khó có thể sống tốt được trong xã hội ngày nay. Em đã lo ngại khi làm việc chung với những người không sống thật, từ từ em sẽ nên giống họ. Soeur đã lắng nghe và khuyên bảo em nhiều điều. Trường hợp này làm cho soeur suy nghĩ nhiều về cách thức giáo dục đức tin của mình khi dạy giáo lý. Soeur nhận ra rằng soeur đã chưa làm tròn trách nhiệm của giáo lý viên. Soeur chưa giúp cho đức tin của học viên trưởng thành đủ mạnh để đương đầu với những thách đố và đứng vững trong xã hội hôm nay.
Cũng như bao nhiêu giáo lý viên khác, soeur đặt lại vấn đề về phương pháp dạy giáo lý thực hành và mong muốn thay đổi cách thực hành cho có hiệu quả.
4. Hướng giải quyết
Qua một số dẫn chứng về thuận lợi và khó khăn trong chương trình giáo dục đức tin hiện nay, chúng ta nhận ra một lỗ hổng khá lớn cần khắc phục cả nơi người dạy lẫn người học giáo lý. Tuy nhiên, phạm vi bài chia sẻ này chỉ lưu ý đến những điểm cần khắc phục nơi người dạy.
Nhìn chung còn nhiều giáo lý viên chưa được huấn luyện đầy đủ về:
a. Kiến thức thần học
Để dạy giáo lý đạt kết quả tốt, giáo lý viên cần phải có kiến thức thần học vững chắc.
b. Nguyên tắc sư phạm và tâm lý
Để biết cách truyền đạt hữu hiệu, giáo lý viên cần phải hiểu biết và ứng dụng thành thạo những nguyên tắc sư phạm và tâm lý. Với sự phát triển các phương tiện nghe nhìn, giáo lý viên nên học hỏi ứng dụng công nghệ mới để giúp cho buổi học sinh động hơn. Tuy nhiên, khi sử dụng các phương pháp hiện đại vào giáo lý, người dạy giáo lý phải biết chọn lọc và phải nhằm mục đích thiêng liêng. Chính Ðức Giáo Hoàng Bênêdictô XVI đã lưu ý:“Nếu tiến bộ kỹ thuật không đi đôi với tiến bộ trong giáo dục đạo đức con người, trong sự tăng trưởng con người nội tâm, thì đó chẳng phải là sự tiến bộ, nhưng là một mối đe dọa đối với con người và thế giới.”[17]
c. Niềm tin và xác tín niềm tin vào Thiên Chúa
Ðiều thiết yếu là giáo lý viên phải có kinh nghiệm cá nhân với Thiên Chúa một cách sâu sắc. Bằng cách lắng nghe Lời Chúa mỗi ngày, giáo lý viên đi sâu vào cảm nghiệm tình yêu Thiên Chúa, gặp gỡ Ngài trong cử hành Thánh Thể, cảm nghiệm tình yêu tha thứ của Ngài nơi Bí Tích Hòa Giải và sống chan hòa tình bác ái với mọi người.
Ngoài ra, khi muốn thay đổi cách thức truyền đạt, giáo lý viên phải quy về Phúc Âm và giáo huấn đức tin để xét lại: Trước hết, cần phân biệt đâu là chân lý đức tin (bất biến), và những ý kiến riêng của các nhà thần học hay trường phái thần học đang trên đường nghiên cứu học hỏi[18]. Thứ đến là điều gì là cái có thể thay đổi theo thời gian? Kế tiếp là điều gì không phải là thành tố thiết yếu? Cuối cùng, điểm quyết định là phải có sự phân định đúng nghĩa (muốn có một giải pháp mới cần có sự phân định đúng đắn: xem, xét, làm).
Tóm lại, cho dù áp dụng bất cứ phương pháp nào, giáo lý viên cần phải biết cách nội tâm hóa và đi theo một luật cơ bản là trung thành với Thiên Chúa và trung thành với con người[19].
Trung thành với Thiên Chúa: là trung thành với Lời Chúa. Tài liệu Hướng Dẫn Tổng Quát việc Dạy Giáo Lý nhấn mạnh: “Không có việc rao giảng Tin Mừng thực sự nếu danh tánh, giáo huấn, đời sống, các lời hứa, Nước Trời, mầu nhiệm của Chúa Giêsu Nagiarét, Con Thiên Chúa, không được loan báo. Ngay cả những người đã là môn đệ của Ðức Kitô cũng cần được Lời Chúa thường xuyên nuôi dưỡng, để đời sống Kitô hữu của họ được tăng trưởng.”[20]
Trung thành với con người: khi nói đến con người, giáo lý viên cần quan tâm đến một con người cụ thể, trong một hoàn cảnh cụ thể. Giáo lý viên cần hiểu biết tâm lý lứa tuổi, hoàn cảnh sống và nhu cầu của học viên để có thể giúp họ nhận ra ý nghĩa của Lời Chúa trong đời sống thường ngày. Nhất là giáo lý viên phải giúp học viên ý thức và chịu trách nhiệm về đời sống cá nhân của chính học, tránh tình trạng học tập một cách thụ động.[21]
Hy vọng sự ý thức và những nỗ lực sáng tạo của các giáo lý viên trong chương trình giáo dục đức tin sẽ giúp xã hội thăng tiến và phù hợp với tinh thần của Tin Mừng.
[1]Bênêdictô XVI, Thiên Chúa và trần thế, tr. 29.
[2]Bênêdictô XVI, ibid, tr. 33-34.
[3]Vaticanô II, Hiến Chế Tín Lý về Mặc Khải Dei Verbum số 7tt.
[4]Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 80.
[5]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 19.
6ÐGH Bênêdictô XVI, Ánh sáng thế gian, nhà xuất bản tôn giáo, tr. 174.
7 ÐGH Bênêdictô XVI, ibid, tr. 180.
[8]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 10.
9 Texte national pour l’orientation de la catéchèse en France, Conférence des évêques de France, 2006, pp. 46-59.
10 Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 167.
11 Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 41.
[12]Giáo Lý Công Giáo, số 1101.
13 Công Ðồng Vaticanô II, Dei Verbum, số 2.
14Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 95.
15Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 209.
[16]Phaolô VI, Tổng Huấn Evangelii nuntiandi (8-12-1975) 41: AAS 68 (1976) 31, 32
[17] ÐGH Bênêđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 22.
[18]Catechesi Tradendae, số 61.
[19]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 14.
[20]Hướng Dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 50.
[21] X. Hướng Dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 167.
