Hôm 26/8 vừa qua, Đức Hồng Y Mario Grech, Tổng Thư ký Thượng Hội đồng Giám mục đã mở cuộc họp báo tại Vatican để trình bày về giai đoạn kết thúc tham khảo ý kiến cấp giáo phận, đồng thời giới thiệu giai đoạn đại lục, để chuẩn bị cho Thượng Hội đồng Giám mục thế giới lần thứ XVI sẽ diễn ra tại Vatican vào tháng 10/2023, với chủ đề: “Vì một Giáo hội hiệp hành: hiệp thông, tham gia và sứ vụ”.
Đức Hồng Y Hollerich: Thánh Thần là công trình cho một cuộc đối thoại Giáo hội chưa từng có
Phát biểu tại cuộc họp báo, Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng tường trình viên của Thượng Hội đồng Giám mục cho biết, kể từ khi Đức Thánh Cha Phanxicô khai mạc tiến trình chuẩn bị Thượng Hội đồng Giám mục, ngày 09 và 10/10 năm ngoái, hàng trăm ngàn các cuộc hội họp ở các cấp đã diễn ra trên thế giới.
Theo Đức Hồng Y, các tổng hợp mà Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục nhận được cho đến ngày 25/8 vừa qua không phải là các bản trình bày về trình tự thời gian của các giai đoạn của tiến trình hiệp hành, cũng không phải là một bản báo cáo liệt kê thiếu phân định các điểm xuất hiện trong những lúc trải nghiệm hiệp hành. Đúng hơn, các tổng hợp này là đỉnh cao của sự phân định thiêng liêng chung. Các tổng hợp nhắm thu thập và diễn đạt những thành quả của tiến trình hiệp hành theo cách mà chúng ta hiểu cho cả những người chưa tham gia, cho thấy lời kêu gọi của Thánh Thần đối với Giáo hội đã được hiểu như thế nào trong bối cảnh địa phương. Vì thế, các tổng hợp là một niềm an ủi tinh thần lớn, mở ra một niềm hy vọng. Và chính niềm hy vọng này giờ đây phải được biến đổi trở thành một động lực truyền giáo.
Đức Hồng Y nói rằng các tổng hợp mà Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục nhận được cho đến ngày 25/8 vừa qua, có thể xếp thành năm loại:
1/ Từ các Hội đồng Giám mục: Có 98% trong tổng số 114 Hội đồng Giám mục đã bổ nhiệm người hoặc nhóm đặc trách về Thượng Hội đồng Giám mục, và đã có 100 Hội đồng Giám mục gửi bản đúc kết về Roma và con số này tiếp tục gia tăng.
Các Giáo hội Công giáo nghi lễ Đông phương cũng đã gửi bản tổng hợp riêng và cụ thể của mình.
2/ Đóng góp từ Hiệp hội các Bề trên Tổng quyền các dòng nam và nữ. Bộ các Dòng tu đã gửi các bản đóng góp chuyên biệt. Bộ này cũng đã nhận và chuyển những đóng góp của các dòng và tu đoàn Tông đồ.
Đóng góp từ các bộ và cơ quan của Tòa Thánh.
3/ Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống đã thu thập các ý kiến và tổng hợp những đóng góp của các Phong trào và hội đoàn của Giáo hội. Bộ cũng thu thập ý kiến sau khi lắng nghe và phân định các thực thể đang chăm sóc mục vụ những người khuyết tật.
4/ Thêm vào hành trình lắng nghe và phân định, Bộ Truyền thông của Tòa Thánh đã thực hiện một dự án thí điểm, do mạng lưới Riial phối hợp với Imission thực hiện, có tựa đề “Giáo hội lắng nghe bạn”. Đó là một hoạt động lắng nghe trên các mạng xã hội do một số người có ảnh hưởng thực hiện. Khoảng 110.000 câu trả lời đã nhận được và khoảng 20 triệu người đã tham gia.
5/ Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh cũng gửi một bản tổng hợp ý kiến, lắng nghe từ các vị Sứ thần Tòa Thánh ở các nơi.
Sau cùng là đóng góp của các nhóm quan sát. Các nhóm này thu thập ý kiến của các cá nhân tín hữu, các nhóm giáo dân hoặc cả những nhóm không được Giáo hội địa phương chính thức công nhận.
Tổng tường trình viên của Thượng Hội đồng Giám mục cho rằng, các dữ liệu này cho thấy chúng ta đang đứng trước một cuộc đối thoại trong Giáo hội chưa từng có trong lịch sử Giáo hội. Điều này thấy rõ không chỉ về số lượng các câu trả lời nhận được, nhưng còn về chất lượng của sự tham gia. Quá trình lắng nghe và phân định chắc chắn không hoàn hảo. Chúng ta biết điều này, nhưng chúng ta cũng biết rằng chúng ta đang cố gắng ngày càng trở thành hình ảnh của Giáo hội hiệp hành, chúng ta cũng đang học hỏi từ những sai lầm của chính mình.
Cũng liên quan đến Thượng Hội đồng, trong cuộc phỏng vấn của Vatican News, trả lời câu hỏi về giai đoạn tiếp theo, cấp đại lục, với sự đa dạng và nhạy cảm của mỗi Giáo hội địa phương, làm thế nào tất cả có thể đạt đến việc “cùng nhau bước đi”, mục tiêu đầu tiên của Thượng Hội đồng, và tránh sự e dè hướng về phía trước hoặc ai đó bị bỏ lại đằng sau, Đức Hồng Y Hollerich nói: “Tôi nghĩ chính Thượng Hội đồng là câu trả lời. Chúng ta không có Giáo hội quốc gia, chúng ta là một Giáo hội, tất nhiên với các nền văn hóa và truyền thống khác nhau. Và chúng ta phải nói chuyện, lắng nghe và hiểu nhau. Có lẽ trong vài năm gần đây, các Hội đồng Giám mục quốc gia đã phát triển rất nhiều… Đó là một điều đáng mừng! Nhưng cũng có đòi hỏi, yêu cầu làm cùng nhau. Tiến trình thượng hội đồng là cơ hội tuyệt vời để nhìn vào toàn bộ bức tranh khảm, không chỉ là một phần nhỏ của đất nước tôi”.
Đức Hồng Y chia sẻ rằng sau một năm giai đoạn tham vấn, ngài đã thấy có những thay đổi nhiều trong điều mà Đức Thánh Cha gọi là “tiến trình”. Ngài đã thấy có một sự hiệp nhất nhiều hơn trong sự đa dạng mà Giáo hội đang sống hiện nay. Và Đức Hồng Y rất vui vì tất cả đã đi đến giai đoạn đại lục. Theo ngài, chúng ta đang viết lịch sử của Giáo hội.
Về những dự đoán cho giai đoạn đại lục, Đức Hồng Y nói: “Tôi không thấy bất kỳ thay đổi rõ ràng nào, nhưng tôi nghĩ chúng ta phải chú ý lắng nghe mọi người và mọi người cảm thấy được lắng nghe. Vì vậy, không chỉ các chuyên gia, không chỉ những người muốn hoặc những người muốn gây chiến trong Giáo hội, v.v., nhưng thực sự lắng nghe mọi người và nghiêm túc với mọi người. Hãy xem xét câu trả lời của họ một cách nghiêm túc, bởi vì họ nói về cuộc sống hàng ngày, những gì họ trải qua, điều gì khiến họ đau lòng, điều gì khiến họ hạnh phúc. Và làm sao tôi có thể trở thành một mục tử của Giáo hội nếu tôi không biết tất cả những điều này? Tôi nghĩ Thượng hội đồng phải tiếp tục theo hướng này, kể cả ở cấp địa phương. Đó không chỉ là những câu hỏi về chính trị giáo hội, nhưng còn là những câu hỏi: làm thế nào để các cộng đoàn chúng ta có thể tràn đầy sức sống hơn? Làm thế nào có thể phục vụ thực sự? Làm thế nào các cộng đoàn có thể thực hiện sứ vụ của mình?”
Đức Hồng Y Grech: Cuộc hành trình của Giáo hội bắt đầu và được tiếp thêm sức mạnh từ việc lắng nghe
Phát biểu tại cuộc họp báo, Đức Hồng Y Mario Grech, Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục nhận xét rằng: “Cuộc tham khảo cấp giáo phận biểu lộ bản chất của Giáo hội hiệp hành, cùng nhau bước đi của Dân Chúa. Những bản tổng hợp gửi về cho thấy phong cách Giáo hội này được sống trong các Giáo hội địa phương. Từ đây, chúng ta hiểu những gì chúng ta còn có thể làm để giúp mọi người có trách nhiệm và tham gia nhiều hơn”.
Theo Đức Hồng Y, chúng ta không được tự đánh lừa mình cho rằng nguyên tắc tham vấn đã được áp dụng cách cẩn trọng trong tất cả các Giáo hội địa phương. Chúng ta đang bắt đầu hành trình đòi hỏi một sự kiên nhẫn, một nhận thức rằng tất cả mọi người theo bậc sống và chức năng tham gia vào đời sống Giáo hội, trong tiến trình hiệp hành. Điều quan trọng là giai đoạn cấp giáo phận đã thể hiện và tiếp tục cho thấy rằng hành trình của Giáo hội bắt đầu và có được sức mạnh từ việc lắng nghe.
Đức Hồng y Tổng thư ký cũng nhắc đến tầm quan trọng của sự phân định, vì không phải tất cả các ý kiến, những gì được phát biểu đều là tiếng nói của Thánh Thần. Để chắc chắn rằng đó là những gì Thánh Thần đang nói với Giáo hội cần phải có sự quy tụ trong đức tin của dân Chúa, diễn ra qua việc lắng nghe nhau.
Đức Hồng Y bác bỏ quan niệm của những người cho rằng các tổng hợp của các Hội đồng Giám mục sẽ là mồ chôn những lời ngôn sứ. Đã đến lúc phải vượt thắng sự ngờ vực này, sự dè dặt này vốn chắc chắn có những lý do lịch sử, nhưng nó trái ngược với bản chất của Giáo hội, là “‘bí tích hiệp nhất’, nghĩa là dân thánh được quy tụ và xếp đặt dưới sự hướng dẫn của các giám mục” (SC 26). Nếu Giáo hội là thân mình của các Giáo hội địa phương, bởi vì mỗi Giáo hội là thân mình như thế, vì giám mục là vị mang nhánh của Tông đồ tính (LG 20). Cần phải tin tưởng nhau, không đặt Giáo hội nhân dân đối nghịch với Giáo hội phẩm trật, trái lại cần làm cho các tương quan trong Giáo hội được năng động và phong phú.
Nói về công việc tiếp theo, Đức Hồng Y giải thích rằng với kết quả của việc tham khảo ý kiến dân Chúa và sự phân định của các Hội đồng Giám mục, Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục sẽ tổng hợp tất cả các bản góp ý đó để soạn thành một văn kiện, khởi đầu giai đoạn ở cấp đại lục, trong tiến trình chuẩn bị Thượng Hội đồng Giám mục thế giới. Sau cùng, dựa trên tất cả các đóng góp này, Văn phòng sẽ soạn Tài liệu làm việc cho Thượng Hội đồng Giám mục thế giới vào năm tới.
Đức Hồng Y nhấn mạnh rằng văn kiện tổng hợp sẽ được gửi đến các Giáo hội địa phương, và mỗi Giáo hội địa phương thực hiện một tài liệu cho riêng mình, nội dung và đánh giá của tài liệu tương ứng với bản sắc của Giáo hội được mời gọi nhập thể Tin Mừng Chúa Kitô tại một nơi cụ thể. Vì điều này, mỗi Giám mục được yêu cầu phải làm cho Giáo hội do ngài chăm sóc chú ý đến tài liệu, ít nhất trong các thực thể đã tham gia thảo luận với các nhóm.
Từ đó, ở các cuộc họp cấp đại lục có thể bắt đầu nhiệm vụ phân tích tài liệu trên cơ sở của những quan sát đến từ các Giáo hội địa phương. Bất cứ ai cũng có thể nhận ra tài liệu đúc kết này có thể kích hoạt sự năng động trong tiến trình hiệp hành. Như thế, mặc dù có khó khăn trong việc chuyển một phong cách hiệp hành thành hành động, điều mà tất cả đều đang cố gắng học hỏi, có thể thấy những dấu hiệu của một sự thay đổi não trạng trong Giáo hội.
Ngọc Yến – Vatican News
