Thánh Tôma Vũ Quang Toán, Thầy giảng
(1764 – 1840)
“Nếu ăn mà phải xuất giáo, tôi không bao giờ ăn cả.”
Thánh Tôma Vũ Quang Toán sinh năm 1764 tại làng Cần Phán, tỉnh Thái Bình. Trước kia, ngài vừa là hội viên dòng Ba ĐaMinh vừa là thầy giảng có uy tín trong việc truyền giáo ở Trung Linh.
Ngày 16/12/1839, quan phủ Xuân Trường cho quân đến lục soát làng Trung Linh. Thầy Toán bị bắt và bị buộc bước qua thập giá. Thầy không chịu nên bị dẫn về phủ Xuân Trường. Tại đây, vì không chịu nổi tra trấn nên ngày 19/01/1840, thầy đã bước qua thập giá.
Tuy nhiên, quan tổng đốc Trịnh Quang Khanh không tin vì thái độ ngập ngừng, do dự của thầy. Quan ra lệnh cho hai người đã bỏ đạo tới khóc lóc thảm thiết, xin thầy Toán cứu giúp. Nếu thầy không chịu bỏ đạo thì họ sẽ bị chém đầu. Họ còn nói nhiều điều xúc phạm đến Chúa trời đất. Để họ khỏi nói những lời xúc phạm, thầy Toán lại bước qua thập giá. Sau đó, thầy ăn năn khóc lóc vì hành vi dại dột của mình. Mười lăm ngày sau, cha Đaminh Trạch bị bắt và bị giam chung với thầy Toán. Cha đã an ủi và giải tội cho thầy.
Khi đối diện quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh, thầy Toán tuyên xưng đạo Chúa cách uy hùng. Quan ngỡ ngàng, truyền đánh một trận dã man. Khi quân lính kéo lê thầy qua Thánh Giá, thầy vùng dậy quỳ phục hôn kính ảnh thánh và lớn tiếng đọc kinh ăn năn tội. Quan ra lệnh lột quần áo, tiếp tục đánh, buộc hai thánh Giá vào chân và bắt phơi nắng, không cho ăn uống, bị mọi người sỉ vả, chửi mắng. Thầy Toán im lặng chịu đựng không một lời ca thán.
Khi thầy Toán đói lả, quan cho bày mâm cơm thịt rượu ngon lành, mời ăn rồi bước qua Thánh Giá. Thầy cương quyết: “Nếu ăn mà phải xuất giáo tôi không bao giờ ăn cả”.
Ngày 27/06/1840, thầy đã chết trong nhà giam ở Nam Định, dưới thời vua Minh Mạng. Thi hài của thầy được giáo hữu rước về mai táng tại xứ đạo Lục Thủy.
Thầy Tôma Vũ Quang Toán được nâng lên hàng chân phước ngày 27/05/1900 và được tôn phong hiển thánh ngày 19/06/1988.
