Trí tuệ nhân tạo là một tiến bộ kỹ thuật không thể chối cãi, nhưng phó thác vào AI để biên soạn toàn bộ một tài liệu, liệu điều đó có thích đáng và trung thực không? Những câu trả lời của triết gia Pierre d’Elbée, nhà tư vấn kinh doanh.
Một nhà tư vấn nhân sự gần đây đã thổ lộ với tôi rằng ông đã yêu cầu ChatGPT viết cho ông một bản đề xuất về một khách hàng tiềm năng. Kết quả khiến ông choáng váng: “Tôi không thể làm tốt hơn…”, ông thừa nhận và đồng thời kết luận rằng có lẽ ông sẽ đạt được chất lượng kết quả tương tự, nhưng phải trả giá bằng nhiều giờ làm việc. Vậy mà ChatGPT đã phản hồi trong vòng vài giây! Có sự bịp bợm? Có cần phải tiết lộ với người đối thoại rằng chúng ta đã sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) khi trình bày với họ một tài liệu chuyên nghiệp không?
Không phải luôn luôn?
Nhận xét “mọi người đều làm điều đó” là không đủ để trả lời câu hỏi đạo đức này. Lúc đầu, chúng ta có thể nghĩ rằng mình không có nghĩa vụ phải luôn tiết lộ các công cụ làm việc của mình. Trình bày lại email bằng AI, xác minh thông tin hoặc tìm ý tưởng mới qua ChatGPT không chỉ là phương pháp chính đáng, mà còn có thể là dấu hiệu của sự chuyên nghiệp. Ví dụ, AI là một hỗ trợ có giá trị trong việc cung cấp biên bản cuộc họp. Bạn có thể tùy ý kiểm tra bản tổng hợp và thực hiện các sửa đổi cần thiết, nhưng đã tiết kiệm được rất nhiều thời gian! Thật là thỏa mãn khi thấy phần nhàm chán này của công việc được nhẹ nhàng hơn!
Không sao. Về mặt cá nhân và trong trường hợp này, tôi tiết lộ với khách hàng của mình rằng tôi cung cấp cho họ các báo cáo của mình với sự trợ giúp của AI. Nhận thấy chúng rất xuất sắc và trên hết là rất nhanh, một trong số họ thậm chí còn hỏi tôi rằng tôi đang sử dụng ứng dụng nào! Nhưng phó thác vào AI để biên soạn toàn bộ một tài liệu? Ở đây vấn đề đạo đức dường như là không thể tránh khỏi.
Biết cách đánh giá kết quả của AI
Mẹo nhỏ sơ đẳng: giáo sư Laurent Alexandre, người có hơn ba mươi năm kinh nghiệm về ung thư học, nhận xét rằng nếu chúng ta so sánh kiến thức y khoa của ông với kiến thức y khoa của một y tá đặt câu hỏi cho ChatGPT, thì y tá này sẽ được đánh giá là hiệu quả hơn về mặt kiến thức thô. Điều đó có vẻ không thể chối cãi. Nhưng ai trong số họ có khả năng đánh giá tính chính xác của dữ liệu do ChatGPT cung cấp? Rất có thể Laurent Alexandre, giỏi hơn y tá, sẽ đánh giá đúng giá trị thực sự của những kết quả này, vì văn hóa và kinh nghiệm không thể thay thế của ông.
Ký tên, bình luận, đảm nhận
Trong cuốn sách mới nhất của mình (IA : grand remplacement ou complémentarité ? (AI: sự thay thế hay bổ sung tuyệt vời?), nxb. Observatoire), Luc Ferry lưu ý rằng tốt hơn là nên tổ chức sự bổ sung thông minh giữa AI và học sinh hơn là cấm đoán nó. Đối với tôi, nhận xét thích đáng này có giá trị cho thế giới chuyên nghiệp, nơi một nền văn hóa mới đang nổi lên: làm việc với AI thay vì không có sự trợ giúp của nó, có khả năng trở thành một chuẩn mực. Cuối cùng, liệu điều này sẽ làm giảm khả năng biên soạn hoặc suy tư của chúng ta không? Có một mối nguy hiểm thực sự ở đó mà tôi sẽ không khai triển ở đây. Nhưng việc tạo ra các tài liệu chất lượng bằng AI đòi hỏi phải có một hình thức đồng chữ ký. Và những người che giấu nó sẽ không lừa được thế giới của họ lâu đâu! Cũng cần lưu ý rằng năng lực chuyên môn sẽ thay đổi và dựa nhiều hơn vào khả năng sử dụng kết quả AI: biết đánh giá đúng giá trị thực của chúng, biết bình luận về chúng. Bình luận, đó là trình bày một “siêu diễn ngôn”, một lời thích đáng. Đó là một cách để cho thấy rằng ngay cả khi chưa biên soạn hoàn toàn, người dùng vẫn thực sự nắm vững chủ đề mà họ có khả năng giải thích và điều chỉnh cho phù hợp với người đối thoại của mình. Điều này cho phép thiết lập mối quan hệ tin tưởng, một điều kiện tiên quyết cần thiết cho công việc chung.
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng… trong bối cảnh phức tạp, AI có khả năng mở đường cho việc đưa ra quyết định. Do đó, nếu cần phải đưa ra quyết định, thì người sử dụng AI phải hoàn toàn đảm nhận quyết định đó. Trong mọi trường hợp, việc sử dụng nó không thể được sử dụng như một cái cớ để trốn tránh trách nhiệm.
Nơi sự bịp bợm bắt đầu và nơi nó kết thúc
Do đó, chúng ta có thể phân biệt ba cấp độ bịp bợm: thứ nhất, che giấu việc sử dụng AI, đặc biệt khi tài liệu được trình bày có tính rủi ro cao; thứ hai, che giấu sự thiếu năng lực, không có khả năng bình luận về dữ liệu được thu thập một cách thích đáng và được cá nhân hóa; thứ ba, đổ cho AI trách nhiệm về một quyết định khi quyết định này chứng tỏ là một sai lầm. AI không bao giờ là tác giả của một quyết định mà chúng ta đưa ra nhờ nó.
———————————
Tý Linh chuyển ngữ
(nguồn : Aleteia)
