I. Mục đích :
Dậy Giáo lý là truyền đạt đức tin, truyền thông sự sống. Chỉ có Thiên Chúa mới có thể ban đức tin và sự sống, nên mục đích của việc dậy Giáo lý là giúp các em học sinh gặp gỡ và kết hợp với Chúa. Có thể nói, cả giờ Giáo lý phải là một cuộc gặp gỡ Chúa và cao điểm của việc gặp gỡ Thiên Chúa là giây phút cầu nguyện. Cầu nguyện vừa là phương thế giúp các em gặp gỡ Thiên Chúa trong suốt giờ học Giáo lý, vừa là cao điểm của giờ Giáo lý. Do đó, cầu nguyện có một vai trò hết sức quan trọng trong giờ học Giáo lý.
Trong diễn tiến một giờ dậy Giáo lý, gồm 9 bước, có 3 lần cầu nguyện : Cầu nguyện đầu giờ, cầu nguyện giữa giờ và cầu nguyện cuối giờ. Mỗi phần cầu nguyện đều có ý hướng, nội dung khác nhau. Dưới đây chúng ta sẽ tìm hiểu từng phần cầu nguyện.
II. Các phần cầu nguyện.
1. Cầu nguyện đầu giờ.
Phần cầu nguyện đầu giờ có mục đích giúp các em đi vào cuộc gặp gỡ với Chúa trong giờ học Giáo lý và xin Chúa soi sáng cho mình trong giờ học Giáo lý bằng cách :
– Đặt các em trước sự hiện diện của Chúa.
– Giúp các em nhận ra giờ học Giáo lý chính là thời gian đến với Chúa để học cùng Chúa.
– Xin Chúa thánh hoá giờ học Giáo lý.
2. Cầu nguyện giữa giờ.
Phần cầu nguyện giữa giờ là đỉnh cao của giờ học Giáo lý. Lý do là sau khi các em đã nghe Chúa nói qua việc công bố Lời Chúa, sau khi đã hiểu Lời Chúa qua phần giải thích Lời Chúa, sau khi đã tiếp nhận lời mời gọi của Chúa với tất cả tâm tình, các em hẳn có nhiều điều muốn nói với Chúa, muốn đi vào cuộc đối thoại trang nghiêm thân tình với Chúa.
Do đó nội dung của phần cầu nguyện giữa giờ này là ý chính, là nội dung của bài Giáo lý.
3. Cầu nguyện cuối giờ.
Phần cầu nguyện cuối giờ có hai mục đích :
– Cảm ơn Chúa vì Chúa đã soi sáng trong giờ học vừa xong.
– Xin Chúa giúp các em sống điều quyết tâm đã chọn.
Nếu như phần cầu nguyện đầu giờ giúp các em từ cuộc sống bước vào cuộc gặp gỡ với Chúa trong giờ học Giáo lý, thì phần cầu nguyện cuối giờ hướng các em đến một cuộc gặp gỡ khác với Chúa qua việc sống Lời Chúa trong đời thường. Nhờ đó, toàn bộ cuộc sống các em sẽ là lời cầu nguyện liên lỉ.
III. Thái độ, điều kiện và các cách thức cầu nguyện.
Để các giây phút cầu nguyện trong giờ Giáo lý không trở thành những thói quen không hồn, tránh được sự nhàm chán … Chúng ta cần lưu ý tới những điểm sau đây :
1. Thái độ khi cầu nguyện :
Khi giúp các em học sinh cầu nguyện, chúng ta giúp các em xác định vị trí của mình đối với Chúa.
a. Thái độ thụ tạo : Mọi sự, kể cả bản thân ta, đều do Chúa tác tạo, yêu thương, nên thái độ phải có là tôn thờ, ca tụng, biết ơn Chúa.
b. Thái độ người con : Nhờ Chúa Giêsu, ta được trở nên con Thiên Chúa. Tâm tình của người con là yêu mến, kính trọng, vâng phục, phó thác vào Cha như tâm tình của Chúa Giêsu.
c. Thái độ tội nhân : Tin vào Thiên Chúa là Cha, Đấng giầu lòng thương xót, nhân từ, ta hãy khiêm tốn xin ơn tha thứ.
1. Để sống các thái độ này, khi cầu nguyện, ta hãy có tâm tình : thờ lạy, cám ơn, xin lỗi và xin ơn.
2. Điều kiện để cầu nguyện :
a. Đặt mình trước sự hiện diện của Chúa.
Cầu nguyện là gặp gỡ, nói chuyện với Chúa, nên cần ý thức sự hiện diện của Chúa.
b. Có gì để nói với Chúa.
Cầu nguyện không phải là đọc vài kinh hay hát một bài cho xong nhưng cần có vài điều riêng tư trong lòng để nói với Chúa : Chúc tụng, cám ơn, xin lỗi, xin ơn.
c. Lắng nghe tiếng Chúa nói :
Đây là điều thường bị “bỏ quên”. Cầu nguyện còn là lắng nghe Chúa nói nữa. Chúa nói với ta qua lương tâm, những câu Thánh Kinh …
3. Các cách thức diễn tả tâm tình khi cầu nguyện :
a. Cử điệu : Khi giúp các em cầu nguyện, Giáo lý viên nên tùy theo nội dung của lời nguyện giúp các em có những cử chỉ thích hợp để diễn tả tâm tình của các em, để tạo sự nghiêm trang, hiệu quả khi cầu nguyện.
o Bái gối – cúi mình : có ý nghĩa chúng con thật nhỏ bé trước Thiên Chúa cao cả.
o Trong lúc cầu nguyện :
§ Nâng hai tay lên : khẩn khoản nài xin.
§ Nhắm mắt : Chú trọng đến Đấng vô hình không thể nhìn thấy bằng đôi mắt thể xác.
§ Im lặng : Lắng nghe tiếng Chúa thôi thúc trong tâm hồn.
§ Chắp tay : Chúa ban cho con tất cả, này toàn thân con hướng về Chúa.
b. Lời nói : Nên dựa vào những câu Kinh Thánh hoặc phụng vụ để dọn lời cầu nguyện vì khi cầu nguyện cần có ơn Chúa Thánh Thần. Nếu không có Thánh Thần dậy dỗ và gợi cảm hứng, chúng ta không thể thưa với Thiên Chúa một điều gì có ý nghĩa. Chính Chúa Thánh Thần đã dùng Thánh Kinh và Phụng vụ dậy ta thưa chuyện với Chúa.
4. Các hình thức cầu nguyện trong giờ Giáo lý :
a. Lặp lại to tiếng lời cầu nguyện.
Giáo lý viên đọc lớn từng câu ngắn, các em lặp lại to tiếng. Hình thức này thích hợp với lứa tuổi khối Xưng tội,Rước lễ (Sơ cấp) (7-8 tuổi).
b. Lặp lại thầm lời cầu nguyện.
Giáo lý viên đọc lớn từng câu ngắn, các em lặp lại thầm câu đó. Đây là cách tập cho các em nội tâm hoá lời cầu nguyện. Hình thức này hợp hơn cho khối Thêm sức (Căn bản) (9-12 tuổi). Thỉnh thoảng cũng nên áp dụng cho các em khối Xưng tội,Rước lễ (Sơ cấp) để các em tập làm quen với cách cầu nguyện trong tâm hồn.
c. Học sinh âm thầm cầu nguyện theo lời nguyện của GLV.
Giáo lý viên chậm rãi đọc lời cầu nguyện, các em âm thầm cầu nguyện theo, các em cùng thưa khi kết thúc lời nguyện : Amen. Hình thức này thích hợp khối Thêm sức (Căn Bản) (9-12 tuổi ), khối Bao đồng (Kinh Thánh), Vào Đời (13-18 tuổi ).
d. Đọc một kinh hay hát một bài hát thích hợp với nội dung bài Giáo lý.
Nhưng xin lưu ý : Giáo lý viên hướng ý trước, gợi tâm tình trước rồi các em mới đọc kinh hay hát. Hình thức này phù hợp với các lứa tuổi : Xưng tội,Rước lễ (Sơ cấp) – Thêm sức (Căn bản) – Bao đồng (Kinh Thánh) – Vào đời.
e. Giáo lý viên gợi tâm tình và đề tài, các em tự cầu nguyện theo tâm tình và đề tài đó. Giáo lý viên kết thúc, các em thưa : Amen.
Hình thức này thích hợp với các em khối Thêm sức (Căn bản) (9-12 tuổi ), khối Bao đồng (Kinh Thánh) (13-15 tuổi ), Vào đời (16-18 tuổi ). Thỉnh thoảng nên áp dụng cho các em khối Xưng tội,Rước lễ (Sơ cấp) để các em tập cầu nguyện tự phát.
f. Cầu nguyện theo kiểu lời nguyện tín hữu trong Thánh Lễ :
Giáo lý viên gợi ý, một số em học sinh xướng lên một ý nguyện, có thể dọn sẵn hoặc tự phát, tất cả thưa : Xin Chúa nhận lời chúng con – Giáo lý viên kết thúc bằng lời nguyện chung, các em cùng thưa Amen – Hình thức này thích hợp với các em lứa tuổi Bao đồng (Kinh Thánh) và Vào đời (13-18 tuổi ).
IV. Giáo lý viên dậy các em cầu nguyện.
1. Chính Giáo lý viên hãy trở nên người cầu nguyện.
Cầu nguyện nhiều trong cuộc sống, nuôi dưỡng tâm tình cầu nguyện mọi nơi, mọi lúc.
2. Thái độ của Giáo lý viên khi dậy cầu nguyện.
Giáo lý viên cần có thái độ trang nghiêm “như thấy Đấng vô hình” khi giúp các em cầu nguyện. Vì thế, Giáo lý viên không thể giúp các em cầu nguyện trong thái độ giận dữ, quát nạt, lo ra, lăng xăng … Hãy bộc lộ nét trang nghiêm, cung kính trong lúc cầu nguyện. Nếu cần sửa lỗi các em đang lo ra, chơi giỡn trong lúc cầu nguyện thì chờ đến khi đã cầu nguyện xong.
3. Tập cho các em cầu nguyện theo diễn tiến :
· Đặt mình trước mặt Chúa.
· Gợi tâm tình : thờ lạy, cảm ơn, xin lỗi, xin ơn.
· Tìm lời và cử chỉ thích hợp để diễn tả tâm tình.
V. Cách soạn một lời cầu nguyện.
Khi soạn một lời cầu nguyện, ta cần nắm vững mục đích, nội dung của lời cầu nguyện : đầu giờ, giữa giờ hay cuối giờ. Phần cầu nguyện đầu và cuối giờ, ta có thể soạn cách đơn sơ dễ hiểu, đúng nội dung và mục đích. Còn phần cầu nguyện giữa giờ phút cao điểm của giờ Giáo lý, ta nên soạn kỹ hơn, phù hợp với nội dung bài Giáo lý. Sau đây là cách soạn lời cầu nguyện giữa giờ.
Ta soạn theo mẫu những lời nguyện phụng vụ của Giáo Hội, lời nguyện này có năm phần :
1. Nêu danh xưng : Lậy Chúa hoặc Lậy Cha, Lậy Chúa Giêsu, Lậy Chúa Thánh Thần…
2. Lý do xin ơn : Thường dựa vào một lời Chúa nói, một việc Chúa làm hay từ một biến cố cuộc sống.
3. Diễn tả nội dung ơn xin : Muốn xin ơn gì ?
4. Chủ đích xin ơn : Xin ơn đó để làm gì ?
5. Có hai chủ đích :
· Chủ đích 1 : ích lợi cho con người, bản thân, gia đình, xã hội, Giáo Hội.
· Chủ đích 2 : làm vinh danh Chúa.
6. Kết thúc : có 2 cách :
· Nếu phần nêu danh xưng là Lậy Chúa hay Lậy Cha, Lậy Chúa Thánh Thần, thì kết thúc bằng câu : Chúng con cầu xin nhờ Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng con. Amen.
· Nếu phần nêu danh xưng là Lậy Chúa Giêsu thì kết thúc bằng câu : Chúng con cầu xin Chúa là Đấng hằng sống hằng trị muôn đời. Amen.
Ví dụ :
* Lời nguyện mẫu 1 :
1. Nêu danh xưng : Lậy Cha,
2. Lý do xin ơn : Cha không muốn kẻ có tội phải hư mất, nhưng muốn họ hối cải để được sống.
3. Nội dung ơn xin : Xin cho những người đang lìa xa Cha được nghe tiếng Cha kêu mời trở lại trong mùa Chay thánh này.
4. Chủ đích xin ơn :
· -Chủ đích 1 : Để họ được hưởng nhờ ơn cứu rỗi của Cha.
· -Chủ đích 2 : Và làm sáng tỏ lòng nhân hậu hay tha thứ của Cha
5. Kết thúc : Chúng con cầu xin, nhờ Đức Kitô con Cha, Chúa chúng con – Amen
* Lời nguyện mẫu 2 :
- Sơ cấp 1, bài 12 : Chúa Giêsu làm việc.
- Nêu danh xưng : Lậy Chúa,
- Lý do xin ơn : Chúa đã tạo dựng chúng con có trí khôn để suy nghĩ, có trái tim để yêu thương, có đôi tay để làm việc, có đôi chân để chạy nhảy vui chơi, đến trường, đến nhà thờ, có miệng lưỡi để nói năng, để ca tụng Chúa.
- Nội dung ơn xin : Xin cho chúng con biết dùng những khả năng Chúa ban,
- Chủ đích ơn xin.
– Chủ đích 1 : để làm vinh danh Chúa
– Chủ đích 2 : và giúp ích cho mọi người.
- Kết thúc : Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con. Amen.
BÀI TẬP :
Hãy chọn một bài Giáo lý ( khối Sơ cấp ) và soạn một lời nguyện gồm 5 phần vừa học
