“Hãy trỗi dậy lên đường! Đây không phải là chốn nghỉ ngơi.” (Mk 2, 10)
Còn biết bao điều linh thiêng cao quí đang chờ đợi ta trên con đường phía trước. Đừng nặng lòng bởi những gì đã qua trong quá khứ. Dù quá khứ đau buồn hay vui sướng, sáng ngời hay u ám, thành công hay thất bại… thì cũng đã góp phần cho kinh nghiệm sống của mỗi người chúng ta. Chỉ nhìn về quá khứ với những vẻ vang sẽ làm ta mê man trong hiện tại; hoặc chỉ nhìn quá khứ với những đau thương sẽ làm ta chán nản và thất vọng về tương lai.
Cuộc sống đẹp ngời chỉ mở ra cho những ai đang khao khát sống và sống hiện thực, sống tích cực; bình minh rực rỡ trong ngày mới chỉ ban tặng cho những ai muốn phấn khởi lên đường; thiên nhiên bao la và không gian vô tận chỉ dành cho những ai muốn say mê khám phá về Thiên Chúa, con người và chính mình. Khung trời tươi sáng ở trong chính tâm hồn mình, đừng che lấp nó bằng những phản ứng bâng quơ, u ám và vô hồn. Hãy mở lòng ra để đón nhận cuộc sống mới bằng trái tim mới, với đôi mắt hồn nhiên đã gạn đục khơi trong.
Xa rời dĩ vãng
“Dĩ vãng chỉ là một mớ tro tàng” (Carl. Sandburg). Nếu ta luôn cay đắng và oán hận về những gì đã qua, thì khác gì bới lại đống tro tàn. Tại sao lại cứ kìm giữ mình trong cung cách đó ? Ai cũng có những bất trắc và khốn đốn xảy ra trong quá khứ cho mình, nhiều khi rất đau thương và tan nát cõi lòng. Chúng ta không giảm thiểu những tai ác đó, nhưng điều quan trọng là đừng để nó trở thành một trở lực làm khép kín cõi lòng, nhưng hãy biến nó thành một trợ lực cho cuộc sống hiện tại. Đừng bào chữa, đừng đổ lỗi, đừng hợp lý hóa và biện minh cho thái độ tiêu cực của mình lúc này. Chấp nhất người khác hay nghịch cảnh thì chính mình cũng trở nên như vậy, chẳng giải quyết được gì mà còn hạ bệ tính cách của mình.
Hãy biết nhìn mọi cái đã qua đều là kinh nghiệm – nhất thiết cần phải có trong đời mình – để phong phú hóa bản thân, và chắc chắn đó cũng điều Chúa muốn, để chuẩn bị cho ta trong hoạch định sắp tới của Ngài, mà không ai có thể biết trước. Chỉ biết chắc rằng đó là hoạch định của tình yêu thương, luôn mở ra cho ta những niềm vui bất ngờ, nếu ta biết đón nhận và vượt qua những chướng ngại với tâm hồn bình an, tin tưởng và phó thác.
Trong Kinh Thánh, chúng ta tìm thấy một thái độ rất hay của vua Đavít (2Sm 12, 16-23): khi con ông bị đau nặng có nguy cơ tử vong, thì ông đau buồn cực độ. Ông khóc lóc, ăn chay, nằm đất, không tắm rửa, không cạo râu, không làm gì khác, chỉ biết van xin Chúa cứu chữa con mình. Cuối cùng con ông cũng đã chết, triều thần không biết phải nói thế nào với Đavít, vì sợ ông sẽ đau buồn đến tuyệt vọng. Nhưng lạ thay, khi biết tin con mình đã chết, thái độ của ông làm cho tất cả mọi người kinh ngạc. Ông chỗi dậy, đi tắm rửa, xức dầu thơm, thay quần áo, sai người dọn bữa ăn cho ông. Quần thần thắc mắc vì sao thái độ của ông lại trái ngược như vậy? Ông đã trả lời: “Bao lâu đứa bé còn sống, ta ăn chay và khóc lóc vì ta tự bảo: Biết đâu Đức Chúa sẽ thương xót ta và đứa bé sẽ sống! Bây giờ nó chết rồi, ta ăn chay làm gì? Hỏi rằng ta còn có thể làm cho nó trở lại được không? Ta đi đến với nó, chứ nó không trở lại với ta.” (2Sm 12, 21-23).
Quả là một bài học sáng giá cho mỗi người chúng ta trong đời sống đức tin. Thay vì tiếp tục cay đắng hoặc buồn trách Chúa đã phụ lòng mình thống thiết kêu xin; thay vì đặt ra câu hỏi tại sao Chúa lại làm như thế với tôi tớ Ngài, thì hãy biết đón nhận với tấm chân tình và thái độ an vui của lòng tin, vẫn hy vọng ngay trong thất vọng, mạnh dạn đứng lên sau những tang thương để khởi sắc lại cuộc sống của mình. Một con người luôn đặt mình ở trước mặt Chúa thì không để mình rơi vào thái độ thường tình, nông nổi, nhưng chọn lựa một cách thái hiện diện cao đẹp nhất ở giữa mọi người.
Nếu ta không rời bỏ quá khứ là tự trói buộc mình cách vô lý, là đặt mình trong tình trạng u mê, là hư vô hóa hiện tại và tương lai của mình, hoặc trong một mức độ tác hại thấp nhất đi nữa thì cũng làm cho ta không còn khả năng đáp ứng một cách hào hứng trước những cung ứng đầy tính sáng tạo và mới mẻ mà Chúa đang dành cho ta một cách rất riêng biệt.
Có một trình thuật Kinh Thánh khác, phản ánh ngược lại với trường hợp của Đavít, đó là trường hợp của bà Lót. Khi sắp hủy diệt thành Sôđôma, Chúa đã căn dặn trước rằng: “Ông hãy trốn đi để cứu mạng sống mình! Đừng ngoái lại đằng sau, đừng dừng lại chỗ nào cả …” (St 19, 17). Nhưng rồi vì tò mò, hoặc vì tiếc nuối gia sản của một thời đã bao công sức làm ra, nên “Bà vợ ông Lót ngoái lại đằng sau và hoá thành cột muối” (St 19, 26). Dĩ nhiên, đây là trường hợp bà Lót không nghe lời Chúa, nhưng chúng ta muốn coi đó như một biểu tượng đầy ý nghĩa cho những ai cứ muốn quay về quá khứ hay muốn làm sống lại dĩ vãng. Hậu quả của lối sống đó khiến tâm hồn dễ bị cứng đọng và đóng băng, không còn khả năng linh động và sức sáng tạo nhạy bén trước thực tại.
Tiến bước và trở thành
Dĩ vãng dù có thành hay bại, được hay mất, thì Khổng Tử cũng dạy ta rằng: “Thành sự bất thuyết; toại sự bất gián; ký vãng bất cữu” (Việc đã thành chớ nói lại; việc đã xong chớ can gián; việc đã qua chớ trách cứ). Đừng nặng lòng với những gì mình được hay không được, có hay không có, cũng đừng so sánh đời sống mình với người khác, càng không trách móc hay giận dữ ai đó đã gây tai hại cho mình. Sự căm phẫn và giận dữ chỉ làm tổn thương chính mình mà thôi. Hãy rời bỏ những gì là thụ động làm phát sinh những tư tưởng, lời nói và hành vi tiêu cực. Hãy đứng lên và quyết định trở thành điều mà mình phải trở thành như Chúa thiết tha mời gọi (x. Mt 5, 43-48).
Đừng tìm cách tránh né và rút lui trong mọi tình cảnh mà Chúa muốn ta vượt qua. Đã được lãnh nhận một cuộc sống trong đức tin do lòng thương xót Chúa, chúng ta chỉ có đường tiến, không có đường lui. Dù có lui cũng là để tiến. Bất cứ một sự lùi bước hay thất vọng nào đều là một từ chối ân ban và lừa dối chính mình. Cứ mở rộng lòng để đón nhận tất cả những gì Chúa ban cho ta trong mọi thời khắc, dưới mọi hình thức dù thuận lợi hay bất lợi, để làm cho nó nên hoàn hảo nhất có thể được.
Đừng để quá khứ thống trị hiện tại và xác định tương lai, cho dù đó là một quá khứ vẻ vang. Dựa vào đó để nêu cao mình trong hiện tại là tự mãn một cách ấu trĩ; hoặc dựa vào đó để định giá cho mình một tương lai thì quả là ảo tưởng. Giây phút nào thì ở trong giây phút đó. Mỗi giây phút qua đi đều có những sự kiện riêng biệt và ý nghĩa thiêng liêng của nó trong từng giai đoạn của cuộc đời mình tùy theo ý Chúa muốn. Không thể lấy giờ phút này để xác định cho giờ phút khác. Mỗi khoảnh khắc luôn luôn mới trước cái nhìn và cách thức hành động của Chúa trên cuộc đời ta, mời gọi ta luôn thức tỉnh để nhận biết và hoàn thiện nó. Nếu không rời bỏ những cái cũ thì Chúa không thể đem đến một cái gì mới được. Cuộc sống tự nó là một tiến trình hoàn thành, “cho đến khi đạt tới tình trạng con người trưởng thành, tới tầm vóc viên mãn của Đức Ki-tô” (Ep 4, 13), không thể dừng lại ở một chặng đường nào đó để thiết lập vị thế của mình.
Đồng ý rằng, cuộc đời ta hôm nay là đặt trên nền móng những gì mình đã làm nên trong quá khứ, nhưng nếu chỉ thế thôi thì quả là dang dở và lỡ làng. Nên nhận biết rằng, mọi dự phóng còn đang trên con đường ở phía trước. Vì thế, không cứ mãi buồn thương về một quá khứ đau thương, mà cũng không cứ mãi gặm nhấm hạnh phúc của một thời sung túc, để rồi con đường tiến lên phía trước bị ngưng trệ, hoặc phải khệ nệ bước đi một cách nặng nề vì chồng chất những dĩ vãng xa xôi, vì một vài biến cố hay vì một vài người nào đó. Nếu như vậy, thì còn gì là “hưng phấn” của một cuộc đời tươi mới, mà nó luôn đòi hỏi phải đổi mới trong tâm tư và nguyện vọng, trong phương hướng và cách thức, trên mọi bình diện và dưới mọi chiều kích tương quan của cuộc sống làm người.
Leo Buscaglia, một con người tràn đầy sức sống và tình yêu, cũng đã nói lên tâm tình trên như sau: “Sống là một tiến trình năng động. Vì thế, nó chào mừng bất cứ ai đón nhận lời mời để trở nên một thành phần năng động của nó. Điều mà chúng ta gọi là bí quyết hạnh phúc chung qui chỉ là thái độ chúng ta sẵn lòng chọn lựa sự sống”.
Thái độ hiện sinh
Ta không được phép quên quá khứ, cũng không được phép lảng tránh tương lai. Nhưng ta phải luôn nhìn quá khứ và tương lai trong qui chiếu đến hiện tại. Ở lại trong quá khứ hay mất hút trong tương lai, tức hiện hữu “ở đó và lúc ấy” thay vì “ở đây và lúc này”, điều này sẽ cướp mất sức sống của chúng ta. Quá khứ của ta nên được nhìn lại từ nhãn giới của hiện tại. Bất cứ vấn đề gì còn tồn đọng, chưa giải quyết, ta phải giải quyết ngay một cách ổn thỏa. Tương lai cũng thế, cần phải được phác họa trong bối cảnh thực tế của hiện tại. Bất cứ điều gì xảy đến sẽ tùy thuộc phần lớn vào cách mà ta xây dựng trong hiện tại này.
Tuy nhiên, con đường phía trước không có nghĩa là con đường luôn tươi sáng và hoan lạc theo cái nhìn của thế gian, nhưng nó được định hình theo đường lối của Thiên Chúa, có thể thế này, có thể thế khác. Chúng ta hãy nhớ lại con đường phía trước của Chúa Giêsu là con đường lên Giêrusalem, con đường tử nạn đau thương. Dù biết thế, Chúa Giêsu vẫn hiên ngang tiến bước, và nói lên tâm nguyện của Ngài với các môn đệ rằng: “Thầy còn một phép rửa phải chịu, và lòng Thầy khắc khoải biết bao cho đến khi việc này hoàn tất!” (Lc 12, 50).
Đó mới thật sự là con đường tươi sáng, vì nó hoàn thành ý định của Thiên Chúa để đem lại ơn cứu độ cho loài người. Vì thế, cần phải hiểu con đường phía trước theo kế hoạch của Thiên Chúa đặt định, chứ không theo cách thức và tầm nhìn của nhân loại. Điều gì Chúa muốn, thì Ngài sẽ ban ơn cho ta có đủ năng lực và khôn ngoan để hoàn thành. Có điều chúng ta có dám tin tưởng và phó thác hoàn toàn cho Chúa định liệu không? Hay lại muốn mở ra con đường phía trước theo toan tính của mình?
Lạy Chúa, Chúa là Đường, để con tin tưởng bước đi.
Từng chặng đường đi qua trong cuộc đời con đều được bao bọc bởi lòng từ bi và ân sủng của Chúa.
Dù có những thành công hay thất bại, đau thương đổ vỡ hay mừng vui hạnh phúc… thì cũng đã qua rồi. Con không hối hận điều chi, cũng chẳng tiếc nuối điều gì.
Tất cả đều phải được xảy ra như thế, để làm nên cuộc sống của con hôm nay, để con biết ý thức thanh lọc và kiện toàn đời sống mình.
Điều quan trọng trong giây phút này, là con phải tích cực và hăng say dấn thân trên con đường đi tới, để góp phần xây dựng một thế giới mới, trước tiên ở trong chính tâm hồn mình.
Cuộc sống nào cũng là một ơn gọi hoàn thiện, là con đường chung cho mọi người để tiến tới đích điểm là chính Chúa, nhưng lại cũng rất riêng biệt trong cuộc đời mỗi người chúng con cho Chúa.
Xin soi dẫn và đưa bước con đi. Với Chúa, con không còn phải đắn đo lo sợ gì. Amen.
Lm. Thái Nguyên
