Trong bài phỏng vấn dành cho Ðài Vatican, ngày 25 tháng 9 năm 1995, nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới, ÐHY Jan Schotte, Tổng thư ký Thượng Hội Ðồng Giám Mục, đã gọi Cơ quan mới này là “một việc Quan phòng của Thiên Chúa”. Ngày 15 tháng 9 năm 1965 là một trong các niên hiệu quan trọng nhất của lịch sử Giáo hội trong thế kỷ 20 này : với Tự Sắc “Apostolica Sollicitudo”, Ðức Phaolo VI thành lập Thượng Hội Ðồng Giám mục (Synodus Episcoporum). “Synodus” nguyên ngữ tiếng Hy-lạp Syn-odos (cùng nhau đi trên con đường, cùng nhau tiến tới).
Thượng Hội Ðồng Giám Mục là gì ? – Là một Khóa Họp của các giám mục, được lựa chọn từ các miền khác nhau trên thế giới và một số vị do Ðức Thánh Cha chỉ định. Các vị được chọn và được Ðức Thánh Cha chỉ định họp nhau do chính Ðức Thánh Cha triệu tập, vào những thời kỳ nhất định, hoặc trong những trường hợp Ðức Thánh Cha xét là cần thiết, với mục đích cổ võ sự hiệp nhất chặt chẽ giữa vị Giám Mục Roma (kế vị Thánh Phêrô, đứng đầu hàng Giám Mục) và chính các Giám mục (kế vị các Thánh Tông Ðồ,) để bảo tồn và tăng trưởng đức tin và luân lý, tuân giữ và củng cố kỷ luật của Giáo Hội và hơn nữa, để nghiên cứu các vấn đề liên hệ đến hoạt động của Giáo Hội trên thế giới.
Trong Thượng Hội Ðồng, các Nghị Phụ bàn thảo về các đề tài, về các vấn đề đã được đề nghị và phát biểu bằng lá phiếu, nhưng không có quyền quyết định và công bố các sắc lệnh về các vấn đề đã được bàn thảo và bỏ phiếu. Việc quyết định và phê chuẩn sau cùng luôn luôn là quyền của của Ðức Thánh Cha, trừ khi ngài cho phép cách công khai các Nghị phụ được quyết định. Các Vị cộng tác chỉ có quyền “cố vấn” mà thôi. Quyền của Giám mục Roma là quyền tuyệt đối, dựa trên lời Chúa phán với Thánh Phêrô thủ lãnh của Tông Ðồ đoàn : “Này con là đá, Thầy sẽ xây Giáo Hội Ta trên tảng đá này…” (Mt 16,18). “Con hãy củng cố đức tin của anh em con” (Lc 22,32). Thánh Phêrô thi hành quyền này dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần : Ngài là Thần Chân Lý. Vì thế chúng ta có thể nói: Thượng Hội Ðồng Giám mục thế giới chỉ là “Cơ quan cố vấn” giúp Ðức Thánh Cha trong việc quản trị Giáo hội.
Thượng Hội Ðồng khác hẳn Công Ðồng Chung : Công Ðồng Chung, với sự tham dự của tất cả các giám thế giới do Ðức Thánh Cha triệu tập, có quyền bàn thảo, quyết định, nhưng luôn trong hiệp thông với Vị Giám Mục Roma và do ngài chuẩn y, công bố các Hiến chế, các Sắc lệnh, các văn kiện khác, như chúng ta thấy trong Công Ðồng Chung Vatican II (1962-1965).
Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới có thể họp trong Khóa chung thường lệ và ngoại lệ. Thường lệ, nghĩa là theo hạn kỳ nhất định ; ngoại lệ, không theo hạn kỳ nhất định. Trong các khóa họp này các Nghị Phụ bàn thảo về các đề tài liên hệ trực tiếp đến công ích của toàn thể Giáo Hội. Thượng Hội Ðồng còn có thể được triệu tập trong Khóa đặc biệt, để bàn thảo về các vấn đề liên hệ trực tiếp một hay nhiều miền nhất định. Chẳng hạn như khóa họp Thượng Hội Ðồng Giám Mục Mỹ Châu, đang diễn ra tại Roma, là khóa họp đặc biệt.
Hồng Y Jan Schotte quả quyết : Quyết định thành lập Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới là một quyết định do Chúa Quan phòng, bởi vì đã cho phép Viện Giám Mục thi hành phận sự “đoàn thể tính” của giám mục đoàn. Thượng Hội Ðồng là dụng cụ duy nhất trên cấp bậc hoàn vũ, để các giám mục thực hiện đoàn thể tính của giám mục đoàn (Hàng giám mục thế giới hiệp nhất với Vị Giám Mục Roma). Ðức Hồng Y nói: “Nhìn về các Khóa họp của Thượng Hội Ðồng từ trước tới giờ, tôi có thể nói một cách chắc chắn rằng Thượng Hội Ðồng đã trở nên toàn phần của đời sống Giáo hội”.
Trước hết, chúng ta cần nhớ rằng Thượng Hội Ðồng Giám Mục đã được thiết lập bởi Ðức Cố Giáo Hoàng Phaolô VI, qua tự sắc có tựa đề là Apostolica Sollicitudo (Sự chăm sóc Tông Đồ), được ban hành ngày 15 tháng 9 năm 1965. Chính Ðức Phaolô VI, trong buổi đọc kinh Truyền Tin trưa Chúa Nhật ngày 22 tháng 9 năm 1974, đã định nghĩa Thượng Hội Ðồng Giám Mục như sau :
“Ðây là một cơ chế Giáo Hội mà chúng tôi thiết lập lên sau Công Ðồng Vatican II, ngõ hầu củng cố sự hiệp nhất và cộng tác giữa các giám mục trên khắp thế giới với Tòa Thánh. Cơ Chế Thượng Hội Ðồng Giám Mục thực hiện mục tiêu trên, nhờ qua bởi cuộc nghiên cứu chung liên quan đến những hoàn cảnh của Giáo Hội và qua bởi giải đáp chung cho những vấn đề có liên quan đến Sứ Mạng của Giáo Hội. Thượng Hội Ðồng Giám Mục không phải là một Công Ðồng, cũng không phải là một Quốc Hội, nhưng như là một kiểu mẫu đặc biệt của Công Nghị”.
Bộ Giáo Luật 1983 dành để nói về Thượng Hội Đồng Giám Mục trong các điều từ 342-348.
Ðiều 342 : Thượng Hội Nghị Giám Mục là một đại hội gồm các Giám Mục được tuyển chọn từ nhiều miền khác nhau trên thế giới, tụ họp lại vào những thời kỳ được ấn định, để cổ võ sự hiệp nhất chặt chẽ giữa Ðức Thánh Cha với các Giám Mục, và để giúp ý kiến cho Ðức Thánh Cha trong việc bảo vệ và tăng tiến Ðức Tin và phong hóa, và trong việc duy trì và củng cố kỷ luật Giáo Hội; ngoài ra, còn để nghiên cứu các vấn đề liên quan tới hoạt động của Giáo Hội trong thế giới.
Ðiều 343: Thượng Hội Nghị Giám Mục có thẩm quyền bàn thảo tất cả các vấn đề đã đề ra và bày tỏ ý kiến của mình, nhưng không có thẩm quyền để biểu quyết hay ban hành nghị quyết về các vấn đề đó; trừ những trường hợp nhất định, khi Ðức Thánh Cha cho Thượng Hội Nghị được quyền biểu quyết; lúc ấy, Ðức Thánh Cha có quyền phê chuẩn các quyết định của Thượng Hội Nghị.
Ðiều 344: Thượng Hội Nghị Giám Mục phục tùng trực tiếp quyền bính của Ðức Thánh Cha. Thẩm quyền của Ngài là:
1o triệu tập Thượng Hội Nghị mỗi khi thấy thuận lợi, và chỉ định nơi hội họp ;
2o phê chuẩn việc bầu cử những thành viên nào mà theo quy luật riêng cần được bầu, và chỉ định cùng bổ nhiệm các thành viên khác ;
3o ấn định đề tài của những vấn đề sẽ thảo luận, vào thời gian xứng hợp, trước khi Thượng Hội Nghị khai họp, theo quy luật riêng ;
4o hoạch định chương trình nghị sự ;
5o đích thân hay nhờ những người khác chủ tọa Thượng Hội Nghị ;
6o bế mạc, di chuyển, đình chỉ và giải tán Thượng Hội Nghị.
Ðiều 345: Thượng Hội Nghị Giám Mục có thể nhóm họp hoặc là trong Ðại Hội chung, thông thường hay bất thường, trong đó bàn thảo về những công việc liên hệ trực tiếp tới lợi ích của toàn thể Giáo Hội; hoặc là trong đại hội đặc biệt, trong đó bàn thảo những công việc liên hệ trực tiếp tới một hoặc nhiều miền nhất định.
Ðiều 346: §1 Khi nhóm họp Ðại Hội Chung thông thường, Thượng Hội Nghị Giám Mục gồm đại đa số phần tử là các Giám Mục đã được các Hội Ðồng Giám Mục chọn cho từng Ðại Hội, chiếu theo thể thức được ấn định do luật riêng của Thượng Hội Nghị ; một số khác được chính luật chỉ định ; một số nữa được Ðức Thánh Cha trực tiếp bổ nhiệm ; thêm vào đó là vài phần tử khác thuộc Dòng Tu Giáo Sĩ được lựa chọn theo quy tắc của luật riêng.
§2 Khi nhóm họp Ðại Hội Chung ngoại thường để bàn về những vấn đề đòi hỏi một giải pháp mau lẹ, Thượng Hội Nghị Giám Mục gồm đa số các phần tử là các Giám Mục được chỉ định do luật riêng của Thượng Hội Nghị chiếu theo chức vụ đương đảm nhiệm ; một số khác do Ðức Thánh Cha trực tiếp bổ nhiệm ; thêm vào đó là vài phần tử thuộc Dòng Tu Giáo Sĩ được lựa chọn theo đúng như quy tắc của luật riêng.
§3 Khi nhóm họp Ðại Hội đặc biệt, Thượng Hội Nghị gồm các phần tử được lựa chọn từ những miền mà vì đó mà Thượng Hội Nghị được triệu tập, chiếu theo quy tắc của luật riêng điều hành Thượng Hội Nghị.
Ðiều 347: §1 Khi Ðại Hội của Thượng Hội Nghị Giám Mục đã được Ðức Thánh Cha bế mạc, thì chức vụ đã giao phó cho các Giám Mục và cho các phần tử khác trong Thượng Hội Nghị cũng chấm dứt.
§2 Nếu Tòa Thánh trống tòa sau khi đã triệu tập Thượng Hội Nghị hoặc đang khi họp, thì chiếu luật, Ðại Hội của Thượng Hội Nghị bị đình hoãn; cũng vậy, các chức vụ đã giao phó cho các phần tử trong Thượng Hội Nghị cũng bị đình chỉ, cho đến khi Tân Giáo Hoàng quyết định hoặc giải tán hoặc tiếp tục Ðại Hội.
Ðiều 348: §1 Thượng Hội Nghị Giám Mục có một văn phòng thường trực dưới sự điều khiển của một Tổng Thư Ký được Ðức Thánh Cha bổ nhiệm ; để giúp đỡ Tổng Thư Ký, có một Hội Ðồng Văn Phòng gồm bởi các Giám Mục, trong số đó, một vài vị được chính Thượng Hội Nghị lựa chọn theo quy luật riêng, một số khác được Ðức Thánh Cha bổ nhiệm ; chức vụ của tất cả những người này chấm dứt khi bắt đầu nhóm Ðại Hội mới.
§2 Ngoài ra, vào mỗi Ðại Hội của Thượng Hội Nghị Giám Mục sẽ bổ nhiệm một hoặc nhiều thư ký đặc biệt, do Ðức Thánh Cha chỉ định ; những người này chỉ ở lại chức vụ đã giao phó cho tới khi Ðại Hội của Thượng Hội Nghị kết thúc.
Sinh hoạt và thành phần tham dự Thượng Hội Đồng được Đức Phaolô VI ấn định trong Tự sắc thiết lập ngày 15/9/1965, theo đó có đại diện các giám mục theo Hội đồng giám mục (cho khóa họp thông thường thì 25 giám mục một đại diện, 50 giám mục 2 đại diện, 100 giám mục 3 đại diện, trên 100 giám mục 4 đại diện ; khóa họp ngoại thường thì Chủ tịch Hội đồng giám mục ; khóa họp đặc biệt thì đại diện theo một tỷ lệ khác hơn khóa họp thông thường) cùng với các vị đứng đầu các Cơ quan của Tòa Thánh là thành phần chính thức được gọi với danh nghĩa là “nghị phụ” (Sodalibus). Ngoài ra còn có các dự thính viên (Auditores) và các đại diện (Delegati fraterni) của các Giáo hội và Cộng đoàn giáo hội anh em. Trong khóa họp còn thêm các chuyên viên (Adiutores Secretarii Specialis) phụ giúp Văn phòng Tổng thư ký.
Tại Giáo triều có một Văn phòng thường trực được gọi là Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội đồng giám mục, đứng đầu là một Tổng giám mục (hiện nay là Đức hồng y Lorenzo Baldisseri, với Đức cha Fabio Fabene) có nhiệm vụ điều hành công việc thường xuyên.
Thường thì diễn tiến mỗi khóa họp Thượng hội đồng Giám mục bắt đầu với việc Đức thánh cha chọn chủ đề, ấn định ngày họp. Rồi Văn phòng Tổng thư ký chuẩn bị và gửi đến các Hội đồng giám mục và các Cơ quan bản văn Lineamenta (Đề cương, trong đó có ghi những câu hỏi để các Hội đồng giám mục góp ý), tiếp đến là bản văn Instrumentum laboris (Tài liệu làm việc). Từ đây các thành viên chuẩn bị Tham luận cho khóa họp. Đức thánh cha cũng bổ nhiệm vị Tường trình viên và Chủ tọa đoàn. Bước vào khóa họp có ba giai đoạn : 1o các nghị phụ tham dự trình bày Tham luận ; 2o chia tổ thảo luận (circuli minores) ; 3o soạn Sứ điệp gửi dân Chúa và biểu quyết các Đề nghị (Propositiones) đệ trình Đức thánh cha. Thời gian cho khóa họp thay đổi tùy theo hình thức của khóa họp (thông thường trong 3-4 tuần, ngoại thường trong 2 tuần, đặc biệt khoảng từ 2-3 tuần). Khóa họp chấm dứt, công việc được tiếp tục với hoạt động của Văn phòng Tổng thư ký và các thành viên được đề cử (15 vị) giúp đỡ để Đức thánh cha ban hành Tông huấn hậu-thượng-hội-đồng.
Tổng kết tóm tắt về các khóa họp Thượng hội đồng từ đầu cho đến nay :
1. Khóa họp Thông Thường Thượng Hội Ðồng Giám Mục, lần thứ nhất, đã diễn ra từ ngày 29/9–29/10/1967, về đề tài : “Gìn giữ và cũng cố Ðức Tin Công Giáo, sự toàn vẹn, sức mạnh, sự khai triển, sự mạch lạc trên bình diện giáo lý và phát triển lịch sử”. (197 nghị phụ)
2. Khóa họp ngoại thường đầu tiên, đã diễn ra từ ngày 11–28/10/1969, về chủ đề : “Sự cộng tác giữa Tòa Thánh và các Hội Ðồng Giám Mục”. (146 nghị phụ)
3. Khóa họp Thông Thường lần thứ II, từ ngày 30/9–06/11/1971 (tức 4 năm sau, so với buổi họp đầu tiên vào năm 1967), về đề tài : “Chức Linh mục thừa tác và sự công bằng trên thế giới”. (210 nghị phụ)
4. Khóa họp thông thường lần thứ III, từ ngày 27/9–26/10/1974, về đề tài : “Rao Giảng Phúc Âm trong thế giới hiện đại”. à tông huấn “Evangelii nuntiandi” ngày 08/12/1975. (209 nghị phụ)
5. Khóa họp thông thường lần thứ IV, từ ngày 30/9–29/10/1977, về đề tài : “Việc giảng dạy giáo lý trong thời đại chúng ta”. Ngày 06/8/1978 Đức Phaolô VI băng hà, rồi Đức Gioan-Phaolô I cũng băng hà sau 33 kế vị (26/8-28/9). à Tông Huấn Catechesi Tradendae (Về Giáo Lý Trong Thời Đại Của Chúng Ta) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 16 tháng 10 năm 1979, qua đó Ngài nhấn mạnh đến việc lấy Chúa Kitô làm nền tảng chính của mọi chương trình giảng dạy giáo lý, để giúp bồi dưỡng đời sống đức tin cho người Kitô Giáo, từ già cho đến trẻ, và Ngài cũng cùng đề cập tới những vấn đề khác như : đề ra chương trình giảng dạy hợp lý, hệ thống hóa nội dung và tính trung thực của giáo lý, nhiệm vụ của các Đức Giám Mục, các linh mục, các nam/nữ tu sĩ, các giáo lý viên, các trường học và gia đình trong việc giảng dạy giáo lý. (204 nghị phụ)
6. Khóa họp đặc biệt của Thượng Hội Ðồng Giám Mục Hòa Lan, từ ngày 14–31/01/1980, về đề tài : “Hoàn cảnh Mục Vụ tại Hòa Lan”. (19 nghị phụ)
7. Khóa họp thông thường Thượng Hội Ðồng Giám Mục lần thứ V, từ ngày 26/9–25/10/1980 về đề tài : “Gia Ðình Kitô”. à Tông Huấn Familiaris Consortio (Về Vai Trò của Gia Đình Kitô Giáo Trong Thế Giới Tân Tiến / Hiện Đại) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 22 tháng 11 năm 1981, qua đó, Ngài đề cập đến hoàn cảnh của các gia đình trong thế giới ngày nay, kế hoạch của Thiên Chúa về chuyện hôn nhân và gia đình, vai trò của gia đình Kitô Giáo, việc chăm sóc mục vụ cho các gia đình, việc gia đình tạo ra một cộng đồng nhân loại, việc gia đình tham dự vào sự phát triển của xã hội, viêc gia đình cùng sẽ chia với sứ vụ và đời sống của Giáo Hội, về quyền của các trẻ em và người già, về vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục con cái, và việc kế hoạch hóa gia đình và điều tiết sinh sản. (216 nghị phụ)
8. Khóa họp thông thường lần thứ VI của Thượng Hội Ðồng Giám Mục, từ ngày 29/9–29/10/1983, về đề tài : “Ðền Tội và Hòa Giải trong sứ mạng của Giáo Hội”. à Tông Huấn Reconciliatio et Paenitentia (Về Việc Hòa Giải và Đền Tội) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 2 tháng 12 năm 1984, qua đó Ngài mời gọi tất cả chúng ta hãy tái khám phá lại những ngôn từ của Chúa Kitô như “Hãy ăn năn, sám hối, và tin vào Phúc Âm !”. Ngài muốn cho mọi người biết về sự quan tâm của Giáo Hội để biết và hiểu được con người trong thời kỳ tân tiến hiện nay, để mang tình yêu của Chúa Kitô nhằm làm xoa dịu, và chữa lành những chia rẽ, những ngăn cách đớn đau trong thế giới ngày nay. (221 nghị phụ)
9. Khóa họp ngoại thường lần thứ hai, từ ngày 24/11–08/12/1985, về đề tài : “Kỷ niệm 20 năm kết thúc Công Ðồng Vaticanô II”. à Ngày 11/10/1992 kỷ niệm 30 năm khai mạc Công Đồng Vatican II, ấn bản tiếng Pháp của Sách Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo được Cố Giáo hoàng đáng kính Gioan-Phaolô II ban hành theo thỉnh cầu của các Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục. Sau đó ngày 15/8/1997 ấn bản mẫu Sách Giáo Lý được công bố. (165 nghị phụ)
10. Khóa họp thông thường lần thứ VII, từ ngày 01–30/10/1987, về đề tài : “Ơn gọi và sứ mạng của giáo dân trong giáo hội và trong thế giới”. à Tông Huấn Christifideles Laici (Về Người Giáo Dân Trong Giáo Hội và Thế Giới) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 30 tháng 12 năm 1988, qua đó Ngài muốn khuấy động và cổ võ một sự nhận thức sâu sắc về hồng ân và trách nhiệm mà người giáo dân cùng chia sẽ, ở cấp độ cá nhân lẫn tập thể đối với sứ vụ của Giáo Hội, về phẩm giá của người giáo dân, về vai trò của người nam lẫn nữ, và về đời sống của giáo xứ. (232 nghị phụ)
11. Khóa họp thông thường lần thứ VIII, từ 30/9–28/10/1990, về đề tài : “Việc Huấn Luyện Linh Mục trong những hoàn cảnh ngày nay”. à Tông Huấn Pastores Dabo Vobis (Về Việc Đào Tạo Các Linh Mục) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 25 tháng 03 năm 1992, qua đó Ngài đề cập đến sự khan hiếm về ơn gọi linh mục tại một số nơi trên thế giới và gọi mời việc rao giảng trực tiếp về mầu nhiệm của ơn gọi, phân tích các yếu tố tìm ẩn nơi xã hội vốn cản ngăn đến ơn kêu gọi, và đồng thời Ngài cũng nêu ra những yếu tố thuận lợi để thu hút ơn kêu gọi. Ngài cũng khẳng định việc linh mục độc thân tại các Giáo Hội Tây Phương, bàn thảo về những đại và tiểu chủng viện, sự trưởng thành của các linh mục, việc không ngừng đào tạo và học hỏi, những ứng viên lớn tuổi gia nhập vào chức tư tế; các vai trò của giáo dân và phụ nữ trong việc đào tào linh mục, cùng với những vấn đề khác. (238 nghị phụ)
12. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Âu Châu, từ 28/11–14/12/1991, về đề tài : “Ngõ hầu chúng ta có thể là những chứng nhân của Chúa Kitô, Đấng đã giải phóng chúng ta”. (137 nghị phụ)
13. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Phi Châu, từ ngày 10/4–08/5/1994, về đề tài : “Giáo Hội tại Phi Châu và sứ mạng rao giảng Phúc Âm hướng đến năm 2000 : Các con sẽ là những chứng nhân của Ta” (Cv 1,8). à Tông Huấn Ecclesia in Africa (Về Giáo Hội Tại Phi Châu) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 14 tháng 9 năm 1995, qua đó Ngài chỉ ra các vấn nạn tại Phi Châu, đó là việc nghèo đói ngày càng gia tăng, những vấn nạn về nhân quyền, và sự tự do của con người, việc đô thị hóa, vấn đề nợ nần quốc tế, vấn đề buôn bán vũ khí, sự giải phóng của phụ nữ, vấn nạn về những người tị nạn và di dân, những mối quan ngại và đe dọa về mặt nhân khẩu học đối với các gia đình, sự lan truyền của căn bệnh AIDS, sự tồn tại của chế độ nô lệ tại một số quốc gia, chủ nghĩa vị chủng (ethnocentricity), sự chống đối của các bộ lạc trước những thách đố nền tảng, những mối quan hệ giữa Kitô Giáo và Hồi Giáo, việc bản vị hóa (inculturation) đức tin, việc đào tạo giáo dân, linh mục, cùng với những vấn đề khác có liên quan đến việc rao giảng Tin Mừng. (242 nghị phụ)
14. Khóa họp thông thường lần thứ IX, từ ngày 02–29/10/1994, về đề tài : “Ðời tận hiến và vai trò của nó trong giáo hội và trong thế giới”. à Tông Huấn Vita Consecrata (Về Đời Sống Thánh Hiến) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 29 tháng 03 năm 1996, qua đó Ngài đề cập đến 3 lời khấn về sự khó nghèo, vâng lời và trinh khiết, cũng như về những hình thức củ và mới của đời sống tu dòng, vai trò của các vị bề trên/giám tỉnh, vai trò của các nam/nữ tu dòng trong việc giáo dục ở cấp bậc Cao Đẳng lẫn Đại Học, vai trò của linh mục và thầy dòng trong các dòng tu đa hỗn hợp, và những vấn đề khác. (245 nghị phụ)
15. Khóa họp đặc biệt của Thượng Hội Ðồng Giám Mục về LIBAN, từ ngày 26/11– 4/12/1995, về đề tài : “Chúa Kitô là niềm hy vọng của chúng ta : Ðược canh tân bởi Chúa Thánh Thần, trong tình liên đới, chúng ta làm chứng cho tình yêu Thiên Chúa”. à Tông Huấn A New Hope for Lebanon (Về Một Niềm Hy Vọng Mới Cho Đất Nước Libăng) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị viết ra khi Ngài đến viếng thăm Libăng vào ngày 10 tháng 11 năm 1997. (69 nghị phụ)
16. Khóa họp đặc biệt của Thượng Hội Ðồng Giám Mục Mỹ Châu, từ ngày 16/11–12/12/1997, về đề tài : “Gặp gỡ với Chúa Giêsu Kitô hằng sống : con đường hoán cải, hiệp thông và liên đới tại Mỹ Châu”. Tông Huấn Ecclesia in America (Về Giáo Hội Tại Mỹ Châu La Tinh) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành vào ngày 23 tháng 1 năm 1999, qua đó, Ngài nhấn mạnh đến công tác mục vụ, việc hợp tác truyền giáo, việc di dân, việc giáo dục, việc đối thoại liên tôn, vai trò của các Đức Giám Mục, các linh mục, các phó tế, triều cũng như dòng, và giáo dân, việc cổ võ ơn gọi, mục vụ giới trẻ. Ngài cũng còn đem ra áp dụng những thách đố về các vấn đề xã hội chẳng hạn như việc tham nhũng, việc buôn bán ma túy, môi trường, việc chạy đua vũ trang, việc toàn cầu hóa, việc nợ nần của các nước thuộc Thế Giới Thứ Ba, cũng như về nhân quyền của tất cả mọi người, kể từ khi hãy còn là trẻ trong bụng mẹ mãi cho đến khi đã luống tuổi, già nua. (233 nghị phụ)
17. Khóa họp đặc biệt của Thượng Hội Ðồng Giám Mục Á Châu, từ ngày 19/4–14/5/1998, về đề tài : “Chúa Giêsu Kitô, Ðấng Cứu chuộc và sứ mạng yêu thương và phục vụ của Ngài tại Á Châu : Ðể họ được sống và sống dồi dào” (Ga 10,10). à Tông Huấn Ecclesia in Asia (Về Giáo Hội Tại Á Châu) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 6 tháng 11 năm 1999, qua đó, Ngài nhấn mạnh đến sứ vụ rao giảng Tin Mừng của Giáo Hội tại Á Châu lục địa, là nơi mà hơn 2/3 dân số thế giới, hiện đang sinh sống, ngoại trừ Phi Luật Tân, Kitô Giáo hãy còn là một tôn giáo thiểu số. Ngài nói : “Sẽ không có sự rao giảng Tin Mừng thật sự, nếu không biết loan báo về Chúa Giêsu là chính Thiên Chúa, và việc giảng dạy đó phải tôn trọng quyền của lương tâm, vì đức tin đòi hỏi sự đáp trả tự nguyện của mỗi cá nhân”. Ngài cũng còn đề cập đến việc bản vị hóa, những giảng dạy về xã hội của Giáo Hội, sự nghèo đói và áp bức, sự phát triển kinh tế, việc chạy đua võ trang, việc tham nhũng nơi các chính phủ, việc tự do tôn giáo, việc đối thoại liên tôn, và về nhiều vấn đề khác nữa. (191 nghị phụ)
18. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Châu Ðại Dương, sẽ được tổ chức từ ngày 22/11–12/12/1998, về đề tài : “Chúa Giêsu Kitô và các dân tộc của Ðại Dương Châu : bước đi trên con đường của Chúa, rao giảng sự thật của Chúa, và sống sự sống của Chúa”. à Tông Huấn Ecclesia in Oceania (Về Giáo Hội Tại Châu Đại Dương) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành ngày 22 tháng 11 năm 2001, qua đó, Ngài nhấn mạnh đến việc rao giảng Tin Mừng mới “là một ưu tiên hàng đầu cho Giáo Hội thuộc khu vực Châu Đại Dương,” và “thời gian đã chín mùi để rao giảng Tin Mừng cho những người dân tộc của vùng Thái Bình Dương”. Ngài bàn đến những ảnh hưởng của việc hiện đại hóa tại Châu Đại Dương, vai trò của các giáo lý viên, việc đối thoại liên tôn, trào lưu chính thống, những giảng dạy của Giáo Hội về xã hội ; tính bất khả xâm phạm của sự sống, việc lạm dụng tình dục bởi các tu sĩ, về những người bản xứ, về tầm quan trọng của Phúc Âm, về phụng vụ, về vai trò của những người nữ, về vai trò của các linh mục và phó tế, về cuộc sống thánh hiến tu dòng, về giáo dân, cùng nhiều vấn đề khác nữa. (117 nghị phụ)
19. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Âu Châu lần 2, từ ngày 01–23/10/1999, về đề tài : “Chúa Giêsu Kitô, sống động trong Giáo Hội, nguồn mạch của Hy vọng cho Âu Châu”. Nói là “lần thứ 2”, vì Thượng Hội Ðồng Giám Mục Âu Châu, lần thứ nhất là vào năm 1991. à Tông Huấn Ecclesia in Europa (Về Giáo Hội Tại Châu Âu) ngày 28 tháng 06 năm 2003, qua đó, Ngài nhấn mạnh chủ đề về Chúa Giêsu Kitô như là “niềm hy vọng của chúng ta” và “niềm hy vọng của Phúc Âm”, như đã được đề cập đến trong Sách Khải Hoàn. Đức Thánh Cha đề cập tới những thách đố và những dấu hiệu hy vọng của Giáo Hội tại Âu Châu, những nhu cầu cấp thiết của việc rao giảng Phúc Âm của niềm hy vọng, việc đối thoại với các tôn giáo khác, việc phúc âm hóa nền văn hóa, và sự cần thiết để chú trọng đặc biệt đến nhiều khuôn mặt khác nhau của giới truyền thông đại chúng, về phụng vụ, về việc mang đến cho những người nghèo một niềm hy vọng mới, và việc di cư. (165 nghị phụ)
20. Khóa họp thông thường Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới, lần thứ X, từ ngày 30/9–27/10/2001, về đề tài : “Giám Mục : nguời tôi tớ của Phúc Âm Chúa Giêsu Kitô để mang lại hy vọng cho thế giới”. à Tông Huấn Pastores Gregis (Về Giám Mục Là Tôi Tớ Về Phúc Âm Của Chúa Giêsu Kitô Cho Niềm Hy Vọng của Thế Giới) : Tông Huấn này được Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị ban hành vào ngày 16 tháng 10 năm 2003, kỷ niệm 25 năm giáo hoàng. (247 nghị phụ)
21. Khóa họp thông thường Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới, lần thứ XI từ 02-23/10/2005 với đề tài “Bí tích Thánh Thể, nguồn mạch và chóp đỉnh đời sống và sứ vụ của Giáo Hội” được Đức Bênêđictô XVI tiếp nối sau khi Cố giáo hoàng đáng kính băng hà ngày 02/4. à Tông Huấn Sacramentum caritatis (Về Bí tích Thánh Thể, nguồn mạch và chóp đỉnh của đời sống và sứ vụ của Hội Thánh) : Tông Huấn này được Đức Bênêđictô XVI ban hành vào ngày 22 tháng 02 năm 2007. (252 nghị phụ)
22. Khóa họp thông thường Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới, lần thứ XII từ 05-21/10/2008 với đề tài “Lời Chúa trong đời sống và sứ vụ của Giáo Hội” được Đức Bênêđictô XVI triệu tập. ĐTC chọn chủ đề ngày 6/10/2006, rồi VP TTK/THĐ soạn bản Lineamenta ngày 25/7/07 và Instrumentum laboris ngày 27/4/08. Có 253 Nghị Phụ tham dự. à Tông Huấn Verbum Domini (Về Lời Chúa trong đời sống và sứ vụ của Hội Thánh) : Tông Huấn này được Đức Bênêđictô XVI ban hành vào ngày 30 tháng 9 năm 2010.
23. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Phi Châu lần II, từ ngày 04–25/10/2009, về đề tài : “Giáo Hội tại Phi Châu phục vụ công cuộc hòa giải, nền công lí và hòa bình. Anh em là muối cho đời … Anh em là ánh sáng cho trần gian (Mt 5,13.14)”. VP TTK/THĐ soạn bản Lineamenta ngày 27/6/06 và Instrumentum laboris ngày 19/3/09. Có 239 nghị phụ (33 hồng y, 3 thượng phụ Đông phương, 75 tổng giám mục, 120 giám mục, 8 linh mục), thêm vào đó là 55 linh mục của văn phòng tổng thư ký và có 30 phụ nữ, gồm 10 nữ chuyên viên và 20 nữ quan sát viên. à Tông Huấn AFRICAE MUNUS (Về Giáo Hội tại Phi Châu phục vụ cho việc hòa giải, công lý và hòa bình) : Tông Huấn này được Đức Bênêđictô XVI ban hành tại Ouidah, au Bénin vào ngày 19 tháng 11 năm 2011.
Trong thời gian họp Thượng Hội Đồng đặc biệt cho Phi châu lần II sẽ thánh lễ phong thánh vào chúa nhật 11/10 cho 5 tân hiển thánh. :
– Zygmunt Szczęsny Feliński (1822 – 1895)
– Francisco Coll y Guitart (1812 – 1875)
– Josef Daamian de Veuster (1840 – 1889)
– Rafael Arnáiz Barón (1911 – 1938)
– Marie de la Croix (Jeanne) Jugan (1792 – 1879)
24. Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới về Trung Ðông (từ ngày 10 đến 24/10/2010) đề tài là “Giáo hội Công giáo trong vùng Trung Ðông: hiệp thông và chứng tá”, và có khẩu hiệu “Ðám đông những người đã trở thành tín hữu có một con tim duy nhất và một linh hồn duy nhất” (Cv 4,32). Có 185 Nghị Phụ tham dự Thượng Hội Ðồng Giám Mục, trong đó có 159 vị có nhiệm vụ tham dự, gồm 101 vị đặc trách các giáo đoàn vùng Trung Ðông và 23 vị đắc trách các giáo đoàn ở các nước hải ngoại. Thêm vào đó là 19 Giám Mục các nước lân cận Bắc Phi và Tây Phi, cũng như các nước có các tín hữu công giáo gốc Trung Ðông sinh sống, đặc biệt là Âu châu và Mỹ. Cùng tham dự Thượng Hội Ðồng Giám Mục cũng có 14 Tổng trưởng và Chủ tịch các cơ quan trung ương Tòa Thánh có liên hệ nhiều với cuộc sống Giáo Hội tại Trung Ðông. Ngoài ra Ðức Thánh Cha cũng đã chỉ định 17 Nghị Phụ khác. Thêm vào đó còn có 10 đại diện Liên hiệp các bề trên tổng quyền. Ngoài ra cũng có 36 chuyên viện và 34 dự thính viên nam nữ, cũng như phái đoàn của 14 Giáo Hội và cộng đoàn giáo hội bạn đã đâm rễ sâu trong vùng Trung Ðông, 1 đại diện của Do thái giáo và 2 đại diện Hồi giáo. à Tông Huấn ECCLESIA IN MEDIO ORIENTE (Về Giáo Hội tại Trung Đông hiệp thông và chứng tá) : Tông Huấn này được Đức Bênêđictô XVI ban hành tại Beyrouth, Liban ngày 14 tháng 9 năm 2012.
25. Khóa họp thông thường lần thứ 13 Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới từ ngày 07 đến 28/10/2012) với chủ đề “Tân Phúc âm hóa để loan truyền đức tin Kitô giáo”. à Tông Huấn EVANGELII GAUDIUM (Về việc loan báo Tin Mừng trong thế giới hôm nay) : Tông Huấn này được Đức Phanxicô ban hành tại Rôma ngày 24 tháng 11 năm 2013 nhân dịp bế mạc Năm đức tin.
Cụ thể, trong kỳ họp Thượng Hội Đồng Ðức Thánh Cha Bênêđictô đã chủ sự ba cử hành phụng vụ đặc biệt :
– ngày 07 tháng 10 năm 2012, khai mạc Thượng Hội đồng và tuyên phong hai vị tiến sĩ Hội Thánh: Thánh Gioan Avila và Thánh Hildegard Bingen;
– ngày 11 tháng 10 năm 2012, Thánh lễ khai mạc Năm Ðức tin nhân kỷ niệm 50 năm khai mạc Công đồng chung Vatican II ;
– ngày 21 tháng 10 năm 2012, lễ tuyên thánh cho bảy vị : Jacques Berthieu, Pedro Calungsod, Giovanni Battista Piamarta, Carmen Salles y Barangueras, Marianne Cope, Kateri Tekakwitha và Ana Schaffer.
– Ngày 28 tháng 10 năm 2012, bế mạc Thượng Hội đồng.
“Ðại hội thường kỳ lần thứ mười ba của Thượng Hội đồng Giám mục có 262 nghị phụ tham dự, con số đông nhất từ trước đến nay trong lịch sử Thượng Hội đồng Giám mục. Trong số này, có 103 vị thuộc châu Âu, 63 vị thuộc châu Mỹ, 50 vị thuộc châu Phi, 39 vị thuộc châu Á và 7 vị thuộc châu Ðại Dương. Ða số các nghị phụ là do Hội đồng Giám mục đề cử (172 vị), Liên hiệp các Bề trên Tổng quyền đề cử (10 vị), và Giáo hội Công giáo Ðông phương đề cử (3 vị). Trong số các vị còn lại, 37 vị đương nhiên tham gia do chức vụ (ex officio) và 40 vị được Ðức Thánh Cha bổ nhiệm”.
“Ðức Thánh Cha Bênêđictô XVI đã bổ nhiệm Ðức hồng y Donald William Wuerl, Tổng giám mục Washington, Hoa Kỳ, làm Tổng phát ngôn của Thượng Hội đồng và Ðức Tổng giám mục Pierre-Marie Carre, Tổng giám mục Montpellier, Pháp, làm thư ký đặc biệt. Ngài cũng bổ nhiệm ba vị Chủ tịch thừa ủy: Ðức hồng y Gioan Thang Hán, giám mục Hồng Kông, Trung Quốc; Ðức hồng y Francisco Robles Ortega, Tổng giám mục Guadalajara, Mexico; và Ðức hồng y Laurent Monsengwo Pasinya, Tổng giám mục Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo. Tham dự Thượng Hội đồng này còn có 45 chuyên gia, 49 dự thính viên, các đại biểu anh em của 15 Giáo hội và các cộng đoàn giáo hội chưa hiệp thông với Giáo hội Công giáo, và ba khách mời đặc biệt: sư huynh Alois, Bề trên Cộng đoàn Taizé, Pháp; mục sư Vest Lamar, Chủ tịch Hội Kinh Thánh Hoa Kỳ, và ông Werner Arber, nguyên giáo sư vi sinh học tại Ðại học Basel, Thụy Sĩ và là Chủ tịch Học viện Giáo hoàng về Khoa học”.
26. Khóa họp ngoại thường lần thứ ba, từ ngày 05–19/10/2014, về đề tài : “Những thách đố mục vụ gia đình trong bối cảnh truyền giảng Tin Mừng”. Ngày 08/10/2013, trong buổi họp báo công bố quyết định và chủ đề Thượng hội đồng được Đức thánh cha Phanxicô quyết định, Cha Lombardi, Giám đốc Phòng Báo chí Tòa Thánh cho rằng: “Việc ấn định một Thượng HĐGM ngoại thường về đề tài mục vụ gia đình là một điều thực sự quan trọng. Đây là cách thức ĐTC muốn suy tư và hướng dẫn bước đường của Cộng đoàn Giáo Hội với sự tham dự trong tinh thần trách nhiệm của hàng Giám Mục khắp nơi trên thế giới”. Cha Lombardi cũng thêm rằng, “thật là điều đúng khi Giáo hội cùng tiến lên trong suy tư, cầu nguyện và đề ra những đường hướng mục vụ chung trong những điểm quan trọng nhất – như mục vụ gia đình – dưới sự hướng dẫn của Đức Thánh Cha và các Giám mục. Việc ấn định Thượng Hội Đồng Giám Mục ngoại thường cho thấy rõ con đường đó”.
Ngày 26/9/2014 Văn phòng Tổng thư ký Thượng hội đồng đã cho công bố tập Tài liệu làm việc và ngày 9-9-2014, Văn phòng Tổng Thư Ký Thượng HĐGM đã công bố danh sách 253 người sẽ tham dự Thượng HĐGM thế giới khóa đặc biệt thứ 3, từ ngày 5 đến 19-10 tới đây tại Vatican. Chủ đề khóa họp là “Những thách đố mục vụ về gia đình trong bối cảnh loan báo Tin Mừng”, với mục đích “đề nghị cho thế giới ngày nay vẻ đẹp và các giá trị của gia đình, xuất phát từ sự loan báo của Chúa Giêsu Kitô đánh tan sợ hãi và nâng đỡ niềm hy vọng” (ĐHY Lorenzo Baldisseri).
Trong số 253 tham dự viên đến từ 5 châu, có 13 thủ lãnh các Giáo Hội Công Giáo Đông phương tự quản, 114 vị Chủ tịch HĐGM, 25 vị Tổng trưởng hoặc Chủ tịch các Cơ quan trung ương Tòa Thánh, 9 thành viên Hội đồng Thượng HĐGM, tiếp đến là Đức Hồng Y Tổng thư ký Baldisseri và Đức Cha Phó Tổng thư ký Thượng HĐGM, 3 Bề trên Tổng quyền do Hiệp hội các Bề trên Tổng quyền dòng nam bầu lên (Bề trên Tổng Quyền dòng Tên, dòng Capuchino và dòng thanh Giuse (CSI), ngoài ra có 26 nghị phụ do ĐTC bổ nhiệm.
Các tham dự viên khác gồm 8 đại biểu của các Giáo Hội Kitô anh em, 38 dự thính viên trong số này có 13 đôi vợ chồng. Thêm vào đó có 16 chuyên gia.
Người Việt Nam duy nhất tham dự Thượng HĐGM thế giới sắp tới là Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc, TGM giáo phận Thành Phố Hồ Chí Minh, trong tư cách là Chủ tịch HĐGM Việt Nam.
Trong số 26 nghị phụ do ĐTC bổ nhiệm, có ĐHY Angelo Sodano, niên trưởng Hồng y đoàn, ĐHY Walter Kasper, nguyên Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh hiệp nhất các tín hữu Kitô, ĐHY Gioan Thang Hán, GM Hong Kong. Có 3 vị là linh mục, đứng đầu là Cha Francois-Xavier Dumortier SJ, Viện trưởng Giáo hoàng Đại học Gregoriana, Cha Antonio Spadaro SJ, Giám đốc tạp chí La Civiltà Cattolica, và Cha Manuel Jesús Arroba Conda, CMF, giáo sư giáo luật Đại Học Giáo Hoàng Laterano.
Trong số các tham dự viên có 191 nghị phụ có quyền phát biểu và bỏ phiếu.
ĐTC là Chủ tịch của Thượng HĐGM và có 3 Hồng Y Chủ tịch thừa ủy: ĐHY André Vingt-Trois, TGM Paris (Pháp), ĐHY Luis Tagle, TGM Manila (Philippines) và ĐHY Raymundo Damasceno Assis, TGM Aparecida (Brazil).
Công nghị ngoại thường của các GM thế giới chỉ kéo dài 2 tuần lễ nhắm thu thập các dữ kiện và ý kiến, sau đó vào tháng 10 năm 2015, sẽ có Thượng HĐGM thế giới thường kỳ, nhắm đưa ra những đề nghị cụ thể cho việc mục vụ gia đình trong bối cảnh loan báo Tin Mừng ngày nay.
Kết thúc Thượng hội đồng ngoại thường lần thứ ba về Gia đình, ngày 19-10-2014, Đức thánh cha phong chân phước cho Giáo hoàng Phaolô VI, người đã thiết lập cơ chế Thượng hội đồng năm 1965 và là vị giáo hoàng ban hành thông điệp Humanae vitae (1968).
27. Khóa họp thông thường lần thứ 14 Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới từ ngày 04 đến 25/10/2015 với chủ đề “Ơn gọi và sứ mạng của gia đình trong Giáo hội và trong thế giới ngày nay”. Trong khóa họp Thượng hội đồng, ngày 18-10-2015, Đức thánh cha tuyên thánh cho 4 vị : Ông bà song thân Thánh nữ Têrêsa Hài đồng Giêsu là Louis (1823-1894) và Zélie Martin (1831-1877) ; linh mục Vincenzo Grossi (1845-1917) ; nữ tu Marie de l”Immaculée de la Croix (1926-1998).à Tông Huấn AMORIS LAETITIA (Niềm vui của Tình Yêu) : Tông Huấn này được Đức Phanxicô ban hành tại Rôma ngày 19 tháng 3 năm 2016 nhân kỷ niệm 4 năm khởi đầu sứ vụ Thánh Phêrô.
28. Khóa họp thông thường lần thứ 15 Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới từ ngày 03 đến 28/10/2018) với chủ đề “Giới trẻ, Đức tin và biện phân ơn gọi”. Để chuẩn bị cho Khóa họp Thượng hội đồng, Đức thánh cha Phanxicô có sáng kiến mời 300 bạn trẻ năm châu tham dự Cuộc gặp mặt tiền thượng hội đồng tại Rôma từ ngày 19-24.3.2018, và dựa vào Tài liệu sau cùng được đệ trình Đức thánh cha cùng với góp ý của các Hội đồng Giám mục cho Bản Tài liệu chuẩn bị, ngày 8-5-2018 Văn phòng Tổng thư ký Thượng hội đồng Giám mục đã công bố văn kiện Tài liệu làm việc. Ngày 15-9-2018, Văn phòng báo chí Tòa Thánh công bố danh sách 409 tham dự viên Thượng hội đồng. Lần đầu tiên có hai giám mục Trung Hoa tham dự Thượng Hội đồng.
Trong bầu khí Thượng hội đồng Giám mục, vào chúa nhật 14-10-2018, Đức thánh cha cử hành lễ tuyên thánh cho 7 vị : Paolo VI, Giáo hoàng (1897-1978) ; Oscar Arnulfo Romero Galdámez, Tổng giám mục San Sanvador (1917-1980) ; Francesco Spinelli, linh mục (1853-1913) ; Vincenzo Romano, linh mục ; Maria Caterina Kasper, nữ tu Đức (1820-1998) ; Nazaria Ignazia di Santa Teresa di Gesù, nữ tu Tây Ban Nha (1889-1943) ; và Nunzio Sulprizio, người trẻ Italia (1817-1836).
Trước ngày khai mạc Thượng hội đồng 2018, ĐTC Phanxicô ký Tông hiến mới “Episcopalis communio” (Tình hiệp thông Giám Mục, 15-9-2018), cải tổ cơ cấu Thượng HĐGM theo hướng “truyền giáo” được đề ra trong tông huấn (Niềm vui của Tin Mừng) số 27.
29. Ngày 15-10-2017 Đức thánh cha Phanxicô công bố mở Khóa họp đặc biệt Thượng Hội Ðồng Giám Mục Thế Giới về vùng Amazon vào tháng 10-2019 với chủ đề “Amazon: những lối đi mới cho Giáo hội và cho một nền sinh thái toàn diện”. Thông cáo ngày 08-3-2018 cho biết thêm, Đức Thánh Cha cũng bổ nhiệm 18 thành viên vào một Uỷ ban Tiền Thượng Hội đồng; Uỷ ban này sẽ cộng tác với Văn phòng Tổng Thư ký để chuẩn bị cho Thượng Hội đồng đặc biệt nói trên. Trong số các thành viên, có Đức hồng y Claudio Hummes, Tổng giám mục Sao Paolo, Brazil và là Chủ tịch của REPAM (Mạng lưới Giáo hội Toàn Amazon); Đức hồng y Peter Turkson, Bộ trưởng Bộ Thăng tiến sự Phát triển Con người Toàn diện, Đức hồng y Carlos Aguiar Retes, Tổng giám mục México, cùng với một số vị giám chức ở châu Mỹ Latinh và Đức ông Mauricio Lopez, Thư ký Điều hành của REPAM.
“Mục tiêu chính của Khoá họp Thượng Hội đồng này, Đức Thánh Cha giải thích, là xác định những cách thức mới để loan báo Tin Mừng cho dân Chúa ở Amazon, đặc biệt là người dân bản địa, thường bị lãng quên và không có triển vọng về một tương lai an bình, gồm cả cuộc khủng hoảng rừng Amazon, lá phổi có tầm quan trọng chủ yếu cho hành tinh của chúng ta”.