vi.radiovaticana.va 2014-01-23 14:07:34 – VATICAN. Sáng ngày 23-1-2014, Đức TGM Claudio Maria Celli, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh truyền thông xã hội, đã mở cuộc họp báo tại Vatican để công bố Sứ điệp của ĐTC Phanxicô, nhân Ngày Thế giới truyền thông xã hội lần thứ 48, sẽ được cử hành vào chúa nhật 1-6-2014, về đề tài “Truyền thông phục vụ một nền văn hóa gặp gỡ đích thực”.
Trong sứ điệp, ĐTC đề cao tiềm năng của các phương tiện truyền thông xã hội ngày nay làm cho con người ngày càng trở nên gần gũi nhau hơn. Tuy cảnh giác về những khía cạnh tiêu cực mà các mạng truyền thông và xã hội có thể gây ra, nhưng ĐTC nhiệt liệt cổ võ các tín hữu dấn thân trong lãnh vực truyền thông, để làm chứng cho Chúa Kitô và ơn cứu độ của Chúa. Trong lãnh vực truyền thông ngày nay, các tín hữu Kitô cũng được mời gọi có những tâm tình và hành động như người Samaritano trong dụ ngôn Phúc Âm.
Sau đây là toàn văn Sứ điệp của ĐTC:
Anh chị em thân mến,
Ngày nay chúng ta đang sống trong một thế giới ngày càng “nhỏ bé” hơn và vì thế, trong đó dường như người ta dễ gần gũi với nhau hơn. Những phát triển về giao thông và kỹ năng truyền thông đang làm cho chúng ta xích lại gần nhau, ngày càng nối kết với nhau hơn, và sự hoàn cầu hóa làm cho chúng ta lệ thuộc nhau. Nhưng giữa lòng nhân loại vẫn còn những chia rẽ, nhiều khi rất nặng nề. Trên bình diện hoàn cầu chúng ta thấy sự cách biệt “gương mù” giữa sự sa hoa của những người giàu nhất và sự lầm than của những người nghèo nhất. Nhiều khi chỉ cần làm một vòng qua những con đường trong một thành phố là đủ để thấy những trái ngược giữa những người sống bên vệ đường và những ánh sáng chói lòa của các cửa tiệm. Thế giới đang đau khổ vì nhiều hình thức loại trừ, gạt ra ngoài lề và nghèo khổ.. cũng như những cuộc xung đột trong đó có trộn lẫn các nguyên nhân kinh tế, chính trị, ý thức hệ, và đáng tiếc là nhiều khi có các nguyên ngôn tôn giáo nữa.
Trong thế giới này, các phương tiện truyền thông có thể giúp chúng ta cảm thấy gần gũi nhau hơn; làm cho chúng ta cảm thấy rõ ràng hơn mình thuộc về một gia đình nhân loại duy nhất, thúc đẩy chúng ta liên đới và nghiêm túc dấn thân cho một cuộc sống xứng đáng hơn. Việc truyền thông tốt đẹp giúp chúng ta gần nhau hơn và biết nhau rõ hơn, liên kết với nhau hơn. Những bức tường chia cách chúng ta chỉ có thể bị vượt qua nếu chúng ta sẵn sàng lắng nghe nhau và học hỏi lẫn nhau. Chúng ta cần giải quyết những dị biệt qua những hình thức đối thoại, giúp chúng ta tăng trưởng trong sự cảm thông và tôn trọng nhau. Nền văn hóa gặp gỡ đòi chúng ta phải sẵn sàng không những cho đi, nhưng còn tiếp nhận từ tha nhân. Các phương tiện truyền thông có thể giúp chúng ta trong lãnh vực này, đặc biệt là ngày nay, khi các mạng truyền thông giữa con người có những tiến bộ chưa từng thấy. Đặc biệt là Internet có thể cống hiến nhiều cơ hội gặp gỡ hơn và liên đới giữa tất cả mọi người, và đây là điều tốt lành, là một hồng ân của Thiên Chúa.
Nhưng cũng có những khía cạnh gây vấn đề: vận tốc thông tin mau lẹ vượt quá khả năng suy tư và phán đoán của chúng ta, và không giúp thực hiện một sự diễn tả chính mình một cách có suy xét và đúng đắn. Những ý kiến khác nhau được bày tỏ có thể được cảm nhận như một sự phong phú, nhưng cũng có thể làm ta khép kín mình trong một lãnh vực thông tin chỉ đáp ứng những mong đợi và ý tưởng của chúng ta, hoặc đáp ứng những lợi lộc chính trị và kinh tế nào đó của chúng ta mà thôi. Môi trường truyền thông có thể giúp chúng ta tăng trưởng, hoặc trái lại, nó làm cho chúng ta hoang mang mất định hương. Ước muốn nối kết qua kỹ thuật số (digitale) có thể rốt cuộc làm cho chúng ta bị cô lập với người thân cận, những người ở gần chúng ta nhất. Không quên nói đến những người, vì những lý do khác nhau, không vào các mạng xã hội, và họ có nguy cơ bị gạt ra ngoài.
Những giới hạn ấy là những điều có thực, nhưng chúng không biện minh cho sự phủ nhận các mạng xã hội; đúng hơn, chúng nhắc nhở chúng ta rằng truyền thông, xét cho cùng, là một sự chinh phục về mặt nhân sự hơn là kỹ năng. Vậy, đâu là điều giúp chúng ta, trong lãnh vực kỹ thuật số, được tăng trưởng về tình người và cảm thông lẫn nhau? Ví dụ, chúng ta phải phục hồi ý nghĩa sự chậm rãi và bình tĩnh. Điều này đòi thời gian và khả năng giữ im lặng để lắng nghe. Chúng ta cũng cần phải kiên nhẫn nếu chúng ta muốn hiểu người khác biệt với chúng ta: con người bộc lộ hoàn toàn không phải khi họ chỉ được dung thứ, nhưng khi họ biết mình được thực sự được đón nhận. Nếu chúng ta thực sự muốn lắng nghe người khác, thì chúng ta sẽ học cách nhìn thế giới với đôi mắt khác và quí chuộng kinh nghiệm của con người như nó được biểu lộ trong các nền văn hóa và truyền thống khác nhau. Nhưng chúng ta cũng biết quí chuộng hơn những giá trị lớn, lấy hứng từ Kitô giáo, ví dụ nhân sinh quan coi con người như nhân vị, hôn nhân và gia đình, sự phân biệt giữa lãnh vực tôn giáo và lãnh vực chính trị, các nguyên tắc liên đới và phụ đới (sussidiarietà), và nhiều điều khác.
Như vậy làm thế nào để truyền thông có thể phục vụ một nền văn hóa gặp gỡ đích thực? Và đối với chúng ta là môn đệ của Chúa, gặp gỡ một người theo tinh thần Tin Mừng có nghĩa là gì? Làm thế nào để chúng ta có thể thực sự là những người láng giềng của nhau mặc dù chúng ta có những giới hạn và tội lỗi? Những câu hỏi này có thể tóm gọn trong câu hỏi mà một hôm, một thầy thông luật, tức là một người truyền thông, hỏi Chúa Giêsu: “Ai là người thân cận của tôi?” (Lc 10,29). Câu hỏi này giúp chúng ta hiểu truyền thông theo nghĩa sự gần gũi, thân cận. Chúng ta có thể dịch câu hỏi đó như thế này: làm thế nào biểu lộ “sự thân cận” khi dùng các phương tiện truyền thông xã hội và trong môi trường mới do các kỹ thuật số tạo nên? Tôi thấy có một câu trả lời trong dụ ngôn người Samaritano nhân lành, và đó cũng là một dụ ngôn về người truyền thông. Thực vậy, ai truyền thông thì trở nên người thân cận. Và người Samaritano nhân lành không những trở thành người thân cận, nhưng còn vác người mà ông thấy nằm giở sống giở chết bên vệ đường. Chúa Giêsu đã đảo lộn viễn tượng: vấn đề ở đây không phải là nhìn nhận người khác như một người đồng loại của tôi, nhưng là khả của tôi trở nên giống người khác. Vì thế, truyền thông có nghĩa là ý thức là con người, là con cái Thiên Chúa. Tôi thích định nghĩa khả năng truyền thông như “sự thân cận”.
Khi truyền thông có mục đích chủ yếu là khuyến dụ người ta tiêu thụ hoặc lèo lái con người, thì chúng ta đứng trước một sự gây hấn mạnh mẽ, như sự tấn công người bị cướp đánh và bỏ mặc bên đường, như chúng ta đọc thấy trong dụ ngôn. Thầy Lêvi và vị Tư tế không coi người bị thương ấy là tha nhân của mình, nhưng như một người xa lạ, tốt hơn nên tránh xa. Thời ấy, họ chịu ảnh hưởng của những qui luật về sự thanh tịnh tế tự. Ngày nay chúng ta cũng gặp nguy cơ một số phương tiện truyền thông ảnh hưởng trên chúng ta đến độ làm cho chúng ta cố tình không biệt người thân cận thực sự của chúng ta.
Không phải chỉ cần đi dọc những con đường kỹ thuật số, nghĩa là không phải chỉ nối vào mạng là đủ: còn cần làm sao để sự nối nạng ấy có kèm theo một cuộc gặp gỡ đích thực. Chúng ta không thể sống một mình, khép kín, co cụm vào mình. Chúng ta cần yêu và được yêu. Chúng ta cần sự dịu dàng, sự tốt lành và sự thật trong truyền thông. Cả thế giới của các phương tiện truyền thông cũng không thể trở nên xa lạ với sự chăm sóc nhân loại và nó được mời gọi biểu lộ sự dịu dàng. Mạng kỹ thuật số có thể là nơi đầy tình người, không phải là một hệ thống các đường giây điện, nhưng là hệ thống con người. Sự trung lập của các phương tiện truyền thông chỉ có vẻ bề ngoài thôi: chỉ ai truyền thông với tất cả con người của mình thì mới có thể thành một điểm tham chiếu. Sự can dự bằng chính con ngừơi của mình trong việc truyền thông chính là cội rễ làm cho người truyền thông đáng tín nhiệm. Chính vì thế, chứng tá Kitô có thể đạt tới các vùng ngoại biên của cuộc sống nhờ các mạng.
Tôi thường lập lại điều này: chắc hắn là tôi thà muốn một Giáo Hội đi ra đường mà gặp tai nạn, hơn là một Giáo Hội bị thứ bệnh tự tham chiếu chính mình. Và những con đường ở đây chính là những nẻo đường của thế giới nơi người dân sống, nơi chúng ta thực sự có thể tìm tới họ, qua hành động và qua lòng quí mến. Trong số những con đường ấy, cũng có cả những con đường kỹ thuật số, những con đường đầy chật người bị thương: những người nam nữ đang tìm ơn cứu độ hoặc một niềm hy vọng. Sứ điệp Kitô cũng có thể nhờ mạng mà đi tới “tận bờ cõi cái đất” (Cv 1,8). Mở rộng những cánh cửa nhà thờ cũng có nghĩa là mở những cửa ấy trong môi trường kỹ thuật số, hoặc để cho dân chúng đi vào, dù họ ở trong hoàn cảnh sống thế nào đi nữa, hoặc để cho Tin Mừng có thể vượt qua những ngưỡng cửa đền thờ và ra đi gặp gỡ mọi người. Chúng ta được mời gọi làm chứng về một Giáo Hội là nhà của tất cả mọi người. Chúng ta có khả năng thông truyền khuôn mặt của một Giáo Hội như thế hay không? Truyền thông góp phần mang lại một hình thái cho ơn gọi thừa sai của toàn thể Giáo Hội và những mạng xã hội ngày nay là một trong những nơi để sống ơn gọi tái khám phá vẻ đẹp của đức tin, vẻ đẹp của cuộc gặp gỡ với Chúa Kitô. Cả trong bối cảnh truyền thông, cũng cần có một Giáo Hội biết mang lại hơi ấm, và làm cho con tim được nồng cháy.
Chúng ta không làm chứng tá Kitô bằng cách phổ biến ồ ạt các sứ điệp tôn giáo, nhưng bằng ý chí hiến thân cho tha nhân, “qua thái độ sẵn sàng kiên nhẫn dấn thân và tôn trọng vào trong những vấn nạn và nghi ngờ của con người, trong hành trình của họ tìm kiếm chân lý và ý nghĩa cuộc sống con người” (Biển Đức 16, Sứ điệp nhân Ngày Thế giới truyền thông xã hội lần thứ 47, 2013). Chúng ta hãy nghĩ đến giai thoại hai môn đệ trên đường làng Emmaus. Cần biết tham gia vào cuộc đối thoại với những người nam nữ ngày nay, để hiểu những mong đợi, nghi ngờ, hy vọng của họ và trao tặng họ Tin Mừng, nghĩa là Chúa Giêsu Kitô. Thiên Chúa đã làm người, chịu chết và sống lại để giải thoát chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết. Thách đố này đòi phải có chiều sâu, chú ý đến cuộc sống, có sự nhạy cảm tinh thần. Đối thoại có nghĩa là xác tín rằng tha nhân có một điều gì tốt lành để nói, dành khoảng trống cho quan điểm của họ, cho những đề nghị của họ. Đối thoại không có nghĩa là từ bỏ những ý tưởng và truyền thống của mình, nhưng từ bỏ thái độ cho rằng ý tưởng và truyền thống của mình là có một không hai và là tuyệt đối.
Ước gì hình ảnh người Samaritano nhân lành, băng bó các vết thương của người bị đánh, đổ dầu và rượu trên vết thương, làm hướng đạo cho chúng ta. Ước gì sự truyền thông của chúng ta là dầu thơm thoa dịu đau khổ và là rượu ngon mang lại hoan lạc. Sự rạng ngời của chúng ta khống đến từ sự trang điểm hoặc xếp dàn cảnh đặc biệt, nhưng từ sự kiện chúng ta, với lòng yêu thương và dịu dàng, trở nên người thân cận của người mà chúng ta thấy bị thương trên đường. Anh chị em đừng sợ trở thành những công dân trong môi trường kỹ thuật số. Sự quan tâm và hiện diện của Giáo Hội trong thế giới truyền thông thực là điều quan trọng, để đối thoại với con người ngày nay và dẫn họ đến gặp Chúa Kitô: một Giáo Hội đồng hành biết cùng đi với mọi người. Trong bối cảnh này, cuộc cách mạng các phương tiện truyền thông xã hội và thông tin là một thách đố lớn lao và đầy thú vị, đòi phải có những nghị lực mới mẻ và óc sáng tạo mới để thông truyền cho tha nhân vẻ đẹp của Thiên Chúa.
Vatican ngày 24 tháng 1 năm 2014, lễ thánh Phanxicô đệ Salê
Phanxicô
G. Trần Đức Anh OP chuyển ngữ
