SỰ SỐNG ĐỜI ĐỜI LUÔN TỒN TẠI TRONG THÂN PHẬN NGƯỜI TÔI TỚ
Năm nay tôi không giảng về bài thương khó. Tôi sẽ giảng về bài trích trong sách Isaia. Bài nói về người “Tôi Tớ”. Người “Tôi Tớ” đã được trình bày trong những đoạn 40-55. Hình ảnh người “Tôi Tớ” có nhiều khái niệm khác nhau và đã gây nhiều tranh luận chung quanh vấn đề này trong việc phiên địch. Thật khó lòng biết rõ từ bản chính là tác giả hay nhiều tác giả muốn viết gì. Người “Tôi Tớ” có phải là một người hay không? Hay là một tập thể nghĩa là một người đại diện cho dân Israel? Vì vậy quý cha giảng có nhiều lựa chọn. Có 4 bài ca về người “Tôi Tớ” trong sách Isaia: Is 41:1-4; 49:1-6; 50:4-9; 52:13-52. Bài đọc hôm nay là bài ca thứ tư.
Cha John Mc Kenzie, S.J., trong quyển Từ Điển về Kinh Thánh viết: người “Tôi Tớ” có một phạm trù khá rộng. Đó có thể là một “nô lệ”, như khi dùng từ ngữ nói về chức tước với giọng văn khiêm tốn như “người nô lệ của một vị Vua”. Theo ý nghĩa này thì “Tôi Tớ” để nói về một vị quan lớn cận kề bên Vua. Môsê và David được gọi là “Tôi Tớ”, và các vị ngôn sứ cũng vậy. Trong trường hợp cao hơn, Israel được coi là “Tôi Tớ” của thế gian. Bởi thế từ “Tôi Tớ” nói đến những người đã được Thiên Chúa dùng như dụng cụ ban ơn cứu rỗi của Ngài. Trong Isaia, “Tôi Tớ” không có vẻ chỉ định Đức Mêsia. Tuy nhiên, trong đoạn văn đọc ngày hôm nay, nói về sự thương khó Chúa Giêsu, các Kitô hữu nghĩ đoạn văn này và những bài khác tương tự giúp các giáo hội tiên khởi nói về việc Chúa Giêsu bị ruồng bỏ, sự đau khổ và sự chết của Ngài.
Cho dù có dụng theo nghĩa bóng hay không, các bài ca người “Tôi Tớ” của Isaia đã được nhắc đến trong suốt Tân Ước. Thí dụ như trong Phúc Âm các bài nói về lúc Chúa Giêsu chịu phép rửa và lúc Ngài biến hình thì có tiếng từ trên trời nói xuống giống như Is 41:1 nếu chúng ta đổi từ “Tôi Tớ” ra từ “Con”. Khái niệm về việc lấy sự chết để cứu rỗi của người “Tôi Tớ” có liên hệ sát với khái niệm diễn tả về đời sống và sứ vụ của Chúa Giêsu trong Tân ước. Bài đọc hôm nay cũng được dùng để dạy giáo lý cơ bản cho các Kitô hữu về sự chuộc tội của Chúa Giêsu đối với tội lỗi con người chúng ta. Có khái niệm song hành: như khi người “Tôi Tớ” là Israel thì sự đau khổ của Chúa Giêsu nhằm thánh hoá giáo hội. Trong hình ảnh người “Tôi Tớ” lại còn có ý nghĩa như Chúa Giêsu tiếp tục chịu đau khổ qua các phần tử của giáo hội, và sự đau khổ ấy là để thanh luyện giáo hội.
Bài đọc 1 hôm nay khởi đầu với lời Thiên Chúa nói: “Này đây, người tôi trung của Ta sẽ thành đạt, sẽ vươn cao, nổi bật, và được suy tôn đến tột cùng”. Chúng ta nên nhớ câu này vì đó là những điều giúp mở lòng trí chúng ta dể sẽ nghe tiếp những sự việc rất đau đớn về người Tôi Tớ bị đau khổ khốn cùng. Người Tôi Tớ sẽ không còn hình dáng người ta nữa và cũng làm cho kẻ thấy người đã phải khiếp đảm, dáng vẻ của người không còn hình tượng người ta nữa. “Sự đau khổ đó làm cho người ta tránh xa người. Và điều tệ hơn nữa là họ coi sự đau khổ đó như là bị Thiên Chúa trừng phạt. Câu văn nằm ngay trong đầu óc tôi là “Đức Chúa đã rất hài lòng để Người bị tơi tả trong thương tật”. Tôi tự hỏi Đức Chúa ấy là ai, sao lại “ái mộ” khi trông thấy một người vô tội bị nghiền tan? Tôi chắc là khi người ta nghe đến câu văn này họ sẽ kết luận đó là Thiên Chúa trong Cựu Ước, “một Thiên Chúa có tiếng là cứng cỏi và đầy uy nghiêm. Nhưng đọc kỹ đoạn văn thì thấy lời văn là lời bi kịch. Có lời văn khác nữa. Lúc khởi đầu và lúc cuối, là lời của Thiên Chúa. Đoạn giữa hình như nói lên lời của người đứng ngoài nhìn vào sự đau khổ của người Tôi Tớ. Đối với người đứng ngoài thì hình như họ thấy Thiên Chúa “nghiền tan” người Tôi Tớ. Điều đó cũng như thời bây giờ, mỗi khi chúng ta trông thấy ai bị đau khổ đến tận cùng, chúng ta hay người đó thường nghĩ là “Thiên Chúa thử thách đức tin mình”. Hay hoặc “Thiên Chúa không trao cho thánh giá nặng hơn sức mình chịu đựng đâu”. Phải chăng đó là những hình ảnh quá khủng khiếp về Thiên Chúa, thử thách hay đè bẹp chúng ta cho đến tận cùng?
Những người đứng ngoài đang cố gắng tìm hiểu việc gì đang xảy ra, họ làm sao giải thích được sự đau khổ của người Tôi Tớ? Rồi họ đành kết luận là sự chết của người Tôi Tớ là bởi những người xem người Tôi Tớ là kẻ có tội và họ ruồng bỏ người Tôi Tớ. Sự đau khổ của người Tôi Tớ đã cứu họ. Và thái độ người đứng ngoài đã thay đổi. Họ đã sai lầm khi kết tội người Tôi Tớ, và họ đã xưng tội họ ra. Người Tôi Tớ đã gánh chịu tội lỗi của họ, người đứng ngoài và chúng ta đã được lãnh nhận ân huệ do “người Tôi Tớ sẽ thay được dòng giống, sẽ hưởng thọ lâu dài, và ý định Đức Chúa nhờ người sẽ nên trọn”.
Vậy thì ý định của Thiên Chúa là để người Tôi Tớ gánh chịu tội lỗi chúng ta qua sự đau khổ và sự chết vì tội lỗi chúng ta. Thật là một mầu nhiệm! Điều chúng ta nhận xét đã bị lay chuyển, vì không có sự bày tỏ quyền uy thường tình như chúng ta nghĩ để làm việc trọng đại này. Trái lại, qua người Tôi Tớ Thiên Chúa trình bày cho chúng ta một hình ảnh vô cùng yếu ớt và bị nghiền ra. Trong phần cuối chúng ta cảm thấy sự cứu rỗi của Thiên Chúa trong dấu chỉ đối nghịch này. Vì thế chúng ta có thể thấy tại sao bài ca người Tôi Tớ có thể được nếu diễn ra trong Tân Ước như trong thơ thánh Phaolô. Phaolô nhìn vào quyền uy của Chúa Giêsu, và việc Ngài bị ruồng bỏ là dấu chỉ đối nghịch nhau đã đem đến nhiều ơn phước cho chúng ta. Trong sự yếu hèn chúng ta nhận thấy quyền uy của Thiên Chúa. Tác giả thơ viết cho tín hữu Do Thái khuyến khích chúng ta “hãy mạnh dạn tiến lại gần ngai Thiên Chúa là nguồn ân sủng” vì chúng ta biết Thiên Chúa đã để người Tôi Tớ Giêsu lãnh chịu “nỗi yếu hèn của chúng ta” và “chịu thử thách về mọi phương diện” thay cho chúng ta. Bởi thế chúng ta không sợ sệt vì những ý niệm sai lầm về Thiên Chúa trong Cựu Ước. Hơn nữa, qua người Tôi Tớ Thiên Chúa đã tỏ ra Ngài là Đấng ở gần chúng ta.
Người Tôi Tớ hiện diện với Thiên Chúa và nhân loại. Trong bài ca người Tôi Tớ chúng ta thấy thật là một khái niệm thiêng liêng và nhận loại trộn lẫn với nhau! Trước tiên, người Tôi Tớ là đại diện Thiên Chúa cho chúng ta, và đứng vào phía Thiên Chúa. Thiên Chúa gọi người đó là “Tôi Tớ của Ta”. Và “ý định Đức Chúa nhờ người sẽ nên trọn”. Người Tôi Tớ cũng đứng về phía phàm nhân “vì tội vạ của chúng ta người đã bị nghiền ta”, “người đã phải luỵ vì tội vạ hết thảy chúng ta” và đứng về phía chúng ta nhận thân phận của chúng ta. Chúng ta sẽ nhìn vào người Tôi Tớ này và xem Thiên Chúa làm thế nào cho chúng ta biết Thiên Chúa đã làm những gì cho chúng ta. Chúng ta nhìn vào người Tôi Tớ để thấy việc cứu rỗi của Thiên Chúa.
Người Tôi Tớ không phải chỉ chịu phần đau khổ, nhưng chính người muốn lãnh nhận sự đau khổ đó. Người Tôi Tớ bằng lòng lãnh nhận tội lỗi của tội nhân, và ngay cả chấp nhận sự chết cho mình. Ngay trong lúc người Tôi Tớ thuộc về chương trình của Thiên Chúa, người Tôi Tớ vẫn được tự do tình nguyện. Sự trộn lẫn thiêng liêng và phàm nhân đã làm nên một hành động lớn lao cho chúng ta, vì người Tôi Tớ này đã gánh hết tội lỗi và đã được ơn tha thứ cho chúng ta. “Ai là người đã hy sinh, Thiên Chúa hay người Tôi Tớ?” Cả hai, Thiên Chúa hy sinh cho người Tôi Tớ, và người Tôi Tớ tự hy sinh chính mình. Bài ca nói đến “chúng ta” “AI tin được điều chúng tôi đã nghe…” “chúng tôi hết thảy đã xiêu lạc như chiên cừu mỗi người quay một ngả”. Rốt cùng người Tôi Tớ không phải là người tội lỗi. Nhưng sự đau khổ của người Tôi Tớ đã thức tỉnh chúng ta để nhìn nhận tội lỗi chúng ta.
Thiên Chúa đã làm một việc trong hoàn cảnh dường như không thể hoàn thành được, và đã biến đổi hoàn cảnh ấy ngược lại. Người tôi Tớ yên lặng và vô tội đã bị buộc tội, bị ruồng bỏ và bị kết án tử hình, và bị chôn cất. Và những gì hình như đã thắng Thiên Chúa đã trở thành sự thắng trận của Thiên Chúa. Đấng đang nói và đang tuyên xưng lời hứa như trong lúc khởi đầu của đoạn văn (51:9-10) là Đấng Tạo hoá “hãy đồng thanh reo hò … Đức Chúa đã chuộc lại Jerusalem … hết thảy sẽ thấy ơn cứu độ của Thiên Chúa ta thờ”. Đây là Đấng đã đưa dân Israel ra khỏi tù đày qua Biển Đỏ và dựng họ nên một dân tộc bởi một nhóm ô hợp. Mọi sự ở trong bàn tay Thiên Chúa vì bây giờ người Tôi Tớ đã chết. Chỉ có Thiên Chúa mới đem sự sống đến nơi không có sự sống. Sự dữ đã thắng, và hình như đó là sự thật. Nhưng Thiên Chúa sẽ làm việc mà người phàm không làm được là ban sự sống và thịnh vượng cho những tín hữu đã qua đời. Thiên Chúa sẽ thắng tội lỗi. Thiên Chúa sẽ đem đến đức tin cho những người không tin vào Thiên Chúa và đã ruồng bỏ chính Đấng mà Thiên Chúa đã gọi đến để cứu họ.
Lm Jude Siciliano OP (daminhvn.net)
