“Thầy không đến để huỷ bỏ, nhưng để kiện toàn”.
Bài Ðọc I: (Năm I) 2 Cr 3, 4-11
“Người đã làm cho chúng tôi trở nên thừa tác viên của Tân Ước, không phải của văn tự, mà là của Thần Trí”.
Trích thư thứ hai của Thánh Phaolô Tông đồ gửi tín hữu Côrintô.
Anh em thân mến, chúng tôi tin tưởng như thế trước mặt Thiên Chúa nhờ Ðức Kitô. Không phải chúng tôi có thể nghĩ tưởng điều gì như là bởi chính chúng tôi, nhưng điều đó là do Thiên Chúa: chính Người là Ðấng đã làm cho chúng tôi trở nên thừa tác viên của Tân Ước, không phải của văn tự, mà là của Thần trí, vì văn tự chỉ giết chết, còn Thần trí mới tác sinh.
Nếu việc phục vụ sự chết, được khắc thành chữ trên bia đá, rạng ngời vinh quang, khiến con cái Israel không thể nhìn thẳng vào mặt Môsê vì vinh quang trên mặt ông, dầu đó chỉ là vinh quang nhất thời, thì việc phục vụ Thần trí lại chẳng được vinh quang hơn sao? Thật vậy, nếu việc phục vụ án phạt đem lại vinh quang, thì việc phục vụ công chính lại càng đem vinh quang rực rỡ hơn; và về phương diện này, điều xưa kia là vinh quang, không còn vinh quang nữa so với sự vinh quang cao cả này. Bởi lẽ điều nhất thời mà còn được vinh quang, thì điều vĩnh cửu lại càng được vinh quang nhiều biết mấy.
Ðáp Ca: Tv 98, 5. 6. 7. 8. 9
Ðáp: Thiên Chúa, Chúa chúng ta, là Ðấng Thánh
Xướng: Hãy cao rao Chúa là Thiên Chúa chúng ta, hãy sấp mình dưới bệ kê chân Ngài, đây là bệ ngọc chí thánh.
Xướng: Trong hàng tư tế của Ngài có Môsê và Aaron, và có Samuel trong số người cầu đảo danh Ngài: các ông kêu cầu Chúa và chính Ngài nhậm lời các ông.
Xướng: Trong cột mây, bấy giờ Ngài phán bảo, các ông đã nghe những huấn lệnh của Ngài, và chỉ thị Ngài đã truyền cho các ông giữ.
Xướng: Lạy Chúa là Thiên Chúa chúng con, Ngài đã nhậm lời các ông; lạy Chúa, với các ông Ngài xử khoan hồng, tuy nhiên, Ngài đã oán phạt điều các ông lầm lỗi.
Xướng: Hãy cao rao Chúa là Thiên Chúa chúng ta; hãy sấp mình trên núi thánh của Ngài: vì Thiên Chúa, Chúa chúng ta, là Ðấng Thánh.
Bài Ðọc I: (Năm II) 1 1 V 18, 20-39
“Chớ gì dân này nhìn nhận Chúa là Thiên Chúa và chính Chúa đã hoán cải lòng họ”.
Trích sách Các Vua quyển thứ nhất.
Vua Acáp sai người triệu tập toàn thể con cái Israel và nhóm họp các tiên tri trên núi Carmel.
Bấy giờ Êlia đến cùng toàn dân và tuyên bố rằng: “Các ngươi đi nước đôi cho đến khi nào? Nếu Chúa là Thiên Chúa, các ngươi hãy theo Người; nếu Baal là thiên chúa, thì hãy theo nó đi!” Dân chúng không thưa lại được lời nào. Êlia nói tiếp: “Chỉ còn tôi là tiên tri duy nhất của Chúa, mà tiên tri của Baal thì có đến bốn trăm năm mươi người. Hãy cho chúng tôi hai con bò đực; họ hãy chọn lấy một con cho họ, xẻ ra từng miếng đặt trên củi, nhưng đừng đốt lửa. Phần tôi, tôi làm thịt con bò kia, xếp trên củi và cũng không châm lửa. Ðoạn các ông hãy kêu cầu danh các thần của các ông, còn tôi, tôi sẽ kêu cầu danh Chúa của tôi. Ðấng nào đáp lời cho lửa xuống đốt, thì Ðấng ấy là Thiên Chúa”. Toàn dân đồng thanh đáp: “Ðề nghị hay đấy!”
Vậy Êlia nói với các tiên tri của Baal rằng: “Các ông hãy chọn lấy một con bò và làm thịt trước đi, vì các ông đông hơn, rồi hãy kêu cầu danh thần của các ông, nhưng đừng châm lửa”. Họ liền bắt con bò người ta trao cho mà làm thịt. Họ kêu cầu danh Baal từ sáng đến trưa và nguyện rằng: “Lạy thần Baal, xin nghe lời chúng tôi!” Nhưng chẳng có tiếng đáp, cũng chẳng ai trả lời. Họ nhảy múa chung quanh bàn thờ họ đã dựng lên. Khi trời đã trưa, Êlia chế diễu họ rằng: “Hãy gào thét to hơn, vì Baal là một vị thần. Có khi Người đang là tính công chuyện hoặc đang bận việc, hoặc đi vắng, hay đang ngủ chăng, và sẽ thức dậy”. Họ càng kêu lớn tiếng, lấy gươm giáo rạch mình theo tập tục họ, cho đến khi mình đầy máu me. Khi đã quá trưa, họ còn đọc thần chú đến giờ dâng lễ vật thường lệ, nhưng không có tiếng đáp, cũng chẳng có ai trả lời tỏ dấu lưu tâm đến.
Bấy giờ Êlia nói với toàn dân rằng: “Hãy lại gần tôi”. Toàn dân liền đến gần bên ông. Ông dựng lại bàn thờ Chúa trước kia đã bị phá huỷ. Ông lấy mười hai hòn đá đúng theo số mười hai chi tộc con cái Giacóp, là kẻ đã được nghe lời Chúa phán như sau: “Ngươi sẽ gọi là Israel”. Ông dùng các hòn đá ấy làm bàn thờ kính danh Chúa. Rồi ông đào một cái mương, rộng chừng hai đấu hạt giống, chung quanh bàn thờ; ông xếp củi, xẻ con bò ra từng miếng và đặt trên củi. Ðoạn ông nói: “Hãy múc đầy bốn hũ nước và đổ trên của lễ toàn thiêu và củi”. Và họ làm như thế. Ông còn dạy: “Hãy làm như vậy một lần thứ hai”. Khi người ta đã làm như ông dạy, ông lại ra lệnh: “Hãy làm như thế một lần thứ ba”. Và họ làm lần nữa. Nước chảy chung quanh bàn thờ, mương đầy nước.
Khi đã đến giờ dâng của lễ toàn thiêu, tiên tri Êlia tiến ra cầu nguyện rằng: “Lạy Chúa là Thiên Chúa của Abraham, Isaac và Israel, xin tỏ ra Chúa là Thiên Chúa của Israel và con là tôi tớ của Chúa, và chính vì tuân lệnh Chúa truyền mà con đã làm các việc này. Lạy Chúa, xin nhậm lời con, xin đoái nghe lời con, hầu cho dân này nhìn nhận Chúa là Thiên Chúa và chính Chúa hoán cải lòng họ”. Bấy giờ lửa Chúa giáng xuống thiêu đốt của lễ toàn thiêu, củi, đá và cả bụi đất, đồng thời cũng hút hết nước trong mương. Trông thấy thế, toàn dân kinh hãi sấp mặt xuống đất mà nói rằng: “Chúa là Thiên Chúa! Chúa là Thiên Chúa!”
Ðáp Ca: Tv 15, 1-2a. 4. 5 và 8. 11
Ðáp: Xin bảo toàn con, lạy Chúa, vì con tìm nương tựa Chúa (c. 1).
Xướng: Xin bảo toàn con, lạy Chúa, vì con tìm nương tựa Chúa, con thưa cùng Chúa: Ngài là chúa tể con.
Xướng: Thiên hạ tăng thêm nhiều nỗi đau thương của họ, họ là những kẻ chạy theo các thần tượng ngoại lai. Con sẽ không dâng lễ quán bằng máu của chúng, cũng không đọc tên chúng trên môi.
Xướng: Chúa là phần gia nghiệp và phần chén của con, chính Người nắm giữ vận mạng của con. Con luôn luôn đặt Chúa ở trước mặt con, vì Chúa ngự bên hữu con, con sẽ không nao núng.
Xướng: Chúa sẽ chỉ cho con đường lối trường sinh, sự no đầy hoan hỉ ở trước thiên nhan, sự khoái lạc bên tay hữu Chúa tới muôn muôn đời!
Alleluia: Tv 24, 4c và 5a
Alleluia, alleluia! – Lạy Chúa, xin dạy bảo con về lối bước của Chúa và xin hướng dẫn con trong chân lý của Ngài. – Alleluia.
Phúc Âm: Mt 5, 17-19
“Thầy không đến để huỷ bỏ, nhưng để kiện toàn”.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêu.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Các con đừng tưởng Thầy đến để huỷ bỏ lề luật hay các tiên tri: Thầy không đến để huỷ bỏ, nhưng để kiện toàn. Vì Thầy bảo thật các con: Cho dù trời đất có qua đi, thì một chấm, một phẩy trong bộ luật cũng không bỏ sót, cho đến khi mọi sự hoàn thành. Bởi vậy, ai huỷ bỏ một trong những điều luật nhỏ mọn nhất, và dạy người khác làm như vậy, sẽ kể là người nhỏ nhất trong Nước Trời; trái lại, ai giữ và dạy người ta giữ những điều đó, sẽ được kể là người cao cả trong Nước Trời”.
SUY NIỆM
A/ 5 phút với Lời Chúa
Chúa Giê-su dạy chúng ta tuân thủ lề luật dù “một chấm một phết” cũng không thể bỏ qua; không phải là Ngài chủ trương duy luật lệ, câu nệ từng tiểu tiết, nhưng bởi vì những việc lớn được dệt thành từ vô vàn việc nhỏ bé, và vì “Ai trung tín trong việc rất nhỏ thì cũng trung tín trong việc lớn” (Lc 16,10).
Người biết làm những công việc nhỏ, nhưng với một sự cẩn trọng và tinh thần trách nhiệm là người có một nhân cách lớn. Cũng thế, người biết nên thánh bằng cách chu toàn những việc bổn phận nhỏ bé chính là người lớn nhất trong Nước Trời.
Mời Bạn: Có bao giờ bạn đã từng tự nhủ mình thế này không: “Tội nhẹ, chẳng sao cả! – Mình chỉ thử thôi mà! – Một lần thì đã sao!”? Ngược lại, có khi nào bạn khinh suất, bỏ qua không làm những việc lành chỉ vì chúng nhỏ bé, âm thầm, hèn mọn? Việc “nhỏ bé” nào, hoặc người “nhỏ bé” nào trong cộng đoàn của bạn đang bị bỏ qua, quên lãng?
Sống Lời Chúa: Chọn một việc bổn phận nhỏ bé hằng ngày mà bạn vẫn thường quên sót để làm một cách thật chu đáo và với ý hướng tông đồ.
Cầu nguyện: Lạy Chúa, Chúa đã không ngại hạ mình nên người nhỏ nhất để chúng con được Chúa nâng lên. Xin cho chúng con luôn biết học với Chúa để nên thánh từ những việc bổn phận nhỏ bé nhất trong cuộc sống hằng ngày.
B/ Lm. Phaolô Vũ Đức Vượng
“Ai vi phạm, dù chỉ là một trong những điều luật nhỏ nhất này, thì sẽ bị coi là người nhỏ nhất trong Nước Trời.”
Thái Lan là một nước có nền du lịch rất mạnh. Đến Thái Lan, ngay từ khi bước xuống máy bay du khách được đón tiếp với những nụ cười: nụ cười của viên chức hải quan, nụ cười của nhân viên phi trường, nụ cười của hướng dẫn viên du lịch, và sau đó nụ cười của rất nhiều nhân viên các dịch vụ khác. Nụ cười Thái hay nụ cười Xiêm đã trở thành một đặc sản của Thái lan. ‘Nụ cười Thái’ tuy nhỏ nhoi, nhưng đã để lại một ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách nước ngoài, và góp phần tạo nên nền công nghiệp du lịch khổng lồ, thu hút rất nhiều khách du lịch.
Đại sự khởi đầu từ những cái nhỏ nhoi như vậy. Đó cũng là bài học mà Đức Giê-su muốn nói với chúng ta hôm nay. “Ai vi phạm, dù chỉ là một trong những điều luật nhỏ nhất, thì sẽ bị coi là người nhỏ nhất trong Nước Trời.” Đừng coi thường việc nhỏ. Trong Nước Trời, không có gì là nhỏ bé, tầm thường, cũng chẳng có ai là không đáng kể! Công trạng của chúng ta được hình thành từ những việc rất nhỏ nhoi, từ cách quan tâm của ta với những người nhỏ bé.
Thường thường chúng ta mơ ước được đánh giá cao qua những công việc to lớn vĩ đại. Chúng ta muốn thành một giáo dân tốt với những công tác quan trọng. Thánh Tê-rê-xa nhắc chúng ta: “Cúi xuống lượm một cây kim rớt dưới đất thôi với lòng yêu mến Chúa thì cũng đủ sức cứu được một linh hồn”. Một ngày sống của chúng ta có biết bao việc nhỏ như “lượm cây kim”, chúng ta chỉ cần thêm chút lòng mến Chúa là sẽ trở nên trọn vẹn.
Vậy chúng ta hãy thay đổi cách nhìn với những việc nhỏ nhoi, và cách ứng xử với những người nhỏ bé chung quanh chúng ta.
Xin Chúa giúp chúng ta biết tôn trọng và yêu mến những anh chị em nhỏ bé, biết nhận ra giá trị lớn nơi những công việc nhỏ. Nhờ vậy, chúng ta xứng đáng là công dân Nước Trời.
C/ Emmanuel Nguyễn Thanh Hiền, OSB
NGUỒN PHÁT SINH MỌI ĐIỀU THIỆN HẢO
Qua Lời Tổng Nguyện của Thứ Tư Tuần 10 Thường Niên, năm Chẵn này, các nhà phụng vụ muốn chúng ta ý thức rằng: Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, xin đáp lời con cái nài van, mà soi dẫn cho biết những gì là chính đáng, và giúp chúng ta đủ sức thi hành.
Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, Người bày tỏ quyền năng và lòng thương xót qua những dấu lạ điềm thiêng, như trong bài đọc một của giờ Kinh Sách, sách Giôsuê cho thấy: Vào lúc thực hiện lời đã hứa, Thiên Chúa làm lại dấu lạ Người đã làm nơi Biển Đỏ. Mỗi thế hệ đều được Người cho chứng kiến các dấu chỉ quyền năng và lòng thương xót của Người. Ítraen đã qua sông Giođan này ráo chân, vì Đức Chúa đã làm cạn sông, như trước kia Người đã làm cạn Biển Đỏ. Biển kia ơi, việc gì mà trốn chạy? Giođan hỡi, cớ chi chảy ngược dòng? Như thế, mọi dân trên mặt đất sẽ biết rằng tay Đức Chúa mạnh mẽ dường bao!
Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, Người làm tất cả cho chúng ta được vĩ đại, vinh quang, như trong bài đọc hai của giờ Kinh Sách, linh mục Origiênê nói: Khi đã lìa bỏ bóng tối, tức là việc thờ ngẫu tượng, bạn muốn dấn thân vâng theo luật Thiên Chúa, thì bạn đang bỏ đất Aicập xưa đấy. Khi bạn đến bể nước nhiệm mầu để được thanh tẩy, trước sự hiện diện của hàng tư tế và Lêvi, khi bạn được đi vào các mầu nhiệm đáng kính và cao trọng mà những ai có quyền mới được biết, thì đó cũng là lúc, nhờ tác vụ của các tư tế, bạn vượt qua sông Giođan đi vào Đất Hứa. Ở đó, sau ông Môsê, ông Giôsuê mới tức là Đức Giêsu đón nhận bạn, và chính Người là vị lãnh đạo của bạn trên con đường mới.
Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, Người đã nhận lời cầu xin đầy tin tưởng của ông Êlia khi cho lửa từ trời thiêu đốt của lễ, như trong bài đọc một của Thánh Lễ, sách các Vua quyển I tường thuật lại: Bấy giờ lửa của Đức Chúa ập xuống, thiêu rụi của lễ, củi, đá và bụi, cả nước trong mương cũng hút cạn luôn. Toàn dân thấy vậy, liền phủ phục sát đất và nói: “Đức Chúa quả là Thiên Chúa! Đức Chúa quả là Thiên Chúa!” Trong bài Đáp Ca, Thánh Vịnh 15, vịnh gia cũng đặt niềm tin tưởng vững vàng vào Chúa khi nói: Lạy Chúa Trời, xin giữ gìn con, vì bên Ngài, con đang ẩn náu. Lạy Chúa, Chúa là phần sản nghiệp con được hưởng, là chén phúc lộc dành cho con; số mạng con, chính Ngài nắm giữ. Con luôn nhớ có Ngài trước mặt, được Ngài ở bên, chẳng nao núng bao giờ.
Câu Tung Hô Tin Mừng, mà các nhà phụng vụ đã chọn cho ngày lễ hôm nay là: Lạy Thiên Chúa con thờ, lối đi của Ngài, xin chỉ bảo con. Xin dẫn con đi theo đường chân lý của Ngài. Trong bài Tin Mừng, Đức Giêsu nói: Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ Luật Môsê hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn. Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, vì thế, chỉ một mình Chúa mới dẫn đưa chúng ta theo nẻo chính đường ngay. Chúa đến không phải để bãi bỏ Luật Môsê, nhưng là, để kiện toàn. Chúa dẫn đưa chúng ta từng bước một theo dòng lịch sử cứu độ. Chúng ta đừng ngạc nhiên khi thấy những việc Chúa đã làm cho Dân của Người xưa kia, nay được thuật lại cho chúng ta: Chúng ta cũng đã vượt qua dòng nước Giođan nhờ Bí Tích Thánh Tẩy. Khi chúng ta được nhập vào số các dự tòng và bắt đầu tuân thủ các điều Hội Thánh truyền dạy, thì chúng ta cũng đã vượt qua Biển Đỏ, và tại các chặng dừng chân trong hoang địa, chúng ta hằng ngày chăm chú nghe Luật Chúa, và nhìn ngắm dung nhan ông Môsê mới là chính Đức Kitô. Ước gì chúng ta luôn biết khước từ các ngẫu tượng, mà quay về tuân giữ luật Chúa, dõi theo những phán quyết và mệnh lệnh của Người. Ước gì được như thế!
D/ Lasan Ngô Văn Vỹ, O.Cist
E/ Lm. Giuse Đinh Lập Liễm
Kiện toàn lề luật
1. Chúa Giêsu truyên bố cho mọi người biết : Ngài đến không phải để bãi bỏ luật Maisen và lời dạy của các tiên tri trong Cựu ước, nhưng làm cho hoàn hảo và đầy đủ hơn.
Vì Chúa Giêsu dạy một số điều xem ra không đúng với luật Maisen và giáo huấn của các tiên tri theo lối giải thích của những người Biệt phái, nên nhiều người tưởng Ngài muốn hủy bỏ Luật Maisen. Vì thế Ngài phải giải tỏa sự hiểu lầm ấy : Ngài không hủy bỏ mà là kiện toàn chúng. Kiện toàn bằng cách dạy người ta hiểu những khoản luật đó là ý muốn của Cha trên trời nên phải sống những khoản luật đó trong tinh thần Cha – con.
2. Hôm nay, khi thấy Chúa Giêsu làm phép lạ trong ngày Sabat , giới lãnh đạo Do thái tỏ vẻ khó chịu và nghi ngờ việc Chúa Giêsu bất chấp Lề Luật. Thấy được sự sầm sì của họ, Chúa Giêsu lên tiếng dạy các môn đệ và cũng một cách gián tiếp giáo huấn những người Biệt phái :”Các con đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ Lề Luật hay lời các tiên tri; Thầy không đến để bãi bỏ nhưng là để kiện toàn (Mt 5,17). Khi nói như thế, Chúa Giêsu muốn mặc cho Lề Luật một ý nghĩa mới, đó là Luật vì con người chứ không phải con người vì Luật. Khi Luật vì con người, thì tình yêu sẽ vượt lên trên Lề Luật, còn khi con người vì Luật, thì chính Luật sẽ đè bẹp và giết chết con người trong sự vô nhân đạo.
3. Chúa Giêsu không phải là con người vô kỷ cương và luật pháp. Ngài đã sống như một người Do thái, nghĩa là tuân giữ luật lệ của Maisen truyền lại. Chỉ có điều khác biệt giữa Ngài và các người Biệt phái, đó là tinh thần : nếu những người Biệt phái tự cho mình là người công chính nhờ tuân giữ Lề luật, thì Chúa Giêsu lại khẳng định rằng chỉ nhờ ơn Chúa, con người mới có thể nên công chính. Chúa Giêsu tuân giữ Lề Luật để kiện toàn nó, kiện toàn theo nghĩa thực hiện chính những lời loan báo của các tiên tri liên quan đến Ngài, kiện toàn đến độ mặc cho Lề Luật một tinh thần mới, tức là tình mến (Mỗi ngày một tin vui).
4. Ngay những năm đầu của lịch sử Giáo hội đã xẩy ra một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng có nguy cơ làm tan nát Giáo hội còn non trẻ : đó là có cần phải tuân giữ những truyền thống của Luật Maisen hay không. Luật giữ ngày hưu lễ có còn đòi buộc nữa không một khi người ta đã trở nên môn đệ của Chúa Giêsu ? Đó cũng là những vấn nạn của mọi thời : trung thành bảo vệ truyền thống hay cách mạng đổi mới tận căn ? Người ta nghĩ rằng đối với người môn đệ của Chúa Giêsu, mọi giáo huấn Cựu Ước không còn giá trị nữa. Chúa Giêsu đã trả lời :”Thầy không đến để bãi bỏ, nhưng để kiện toàn”.
Đối với Ngài, vấn đề không hệ tại ở việc bảo thủ một ý hướng cứng nhắc, cũng chẳng phải là lật đổ đổi mới, mà là trao ban cho quá khứ một sự sống mới. Vì đâu có phải mọi truyền thống đều tốt và nên bảo vệ cả đâu. Cũng chẳng phải hễ cái gì mới cũng quí cả đâu ! Điều mà các bậc tổ tiên đã sống, đã hệ thống hóa trong những thời xa xưa là điều đáng quí, nhưng chúng cần được Chúa Giêsu kiện toàn bằng cách lột bỏ sự khô cứng của Lề Luật (5 phút Lời Chúa).
5. Chuyện cổ Đông phương kể rằng : ngày xưa, có một vị đạo sĩ dâng cho vua một chiếc nhẫn thần kỳ và vô giá. Nó vô giá vì được làm bằng thứ kim loại quí hiếm và gắn đầy kim cương lóng lánh : nó kỳ diệu ở chỗ nếu người đeo nó làm điều lành, thì nó rất vừa vặn và chiếu sáng. Nhưng nếu người đó làm điều ác, thì nó sẽ biến thành một cái máy xiết rất mạnh, làm cho ngón tay trở nên đau đớn.
Mỗi người chúng ta cũng có chiếc nhẫn thần là Lề Luật của Thiên Chúa. Tuy niên, chiếc nhẫn đó mang lại cho chúng ta niềm vui, hạnh phúc hay đau khổ là do thái độ của chúng ta đối với chúng. Thái độ đó là yêu mến hay bị ép buộc.
6. Truyện : Tiếng nói lương tâm của một vị vua.
Dạo tháng 04 năm 1990 để khỏi ký đạo luật cho phép phá thai do Quốc hội thông qua. Vua nước Bỉ đã từ chức trước đó hai ngày, vì với tư cách là Kitô hữu, lương tâm không cho phép ông ký nhận. Theo hiến pháp Bỉ, do sự từ chức của Nhà vua, Hội đồng Bộ trưởng sẽ thay nhà vua để công bố đạo luật. Theo đạo luật này, nếu gặp khủng hoảng khó khăn và có chứng nhận của bác sĩ, người phụ nữ có quyền phá thai trong 12 tuần lễ đầu. Nhà vua từ chức được đúng hai ngày, Quốc hội tuyên bố việc từ chức của ông chấm dứt, và ông lại tiếp tục cai trị.
Một ông vua từ chức để một luật lệ bất nhân ra đời, đó là hình ảnh của luật pháp loài người : hoặc con người tìm kẽ hở của luật pháp để thủ lợi và hành động ngược với tiếng lương tâm, hoặc do con người nhân danh pháp luật để chà đạp người khác. Mục đích của luật pháp là để phục vụ con người, do đó nếu luật pháp đi ngược lại con người và chối bỏ Thiên Chúa, thì lúc đó thà vâng lời Thiên Chúa còn hơn vâng lời loài người (Mỗi ngày một tin vui).